Webalê vatiş û nuştişî esto!...

Ê rojan, yew hevalî mi rê yew vîdeo şirawit. Mi bala xwu da, çar kesî hê tede meselaya zazayan ser o qisey kenê. Enê Abdullah Narîn, Burhanettin Dağ, Mela Tayib Yöndeş û Mela Nûredîn Kaya bî. Video roja 19 hezîran 2021 de Înternet de neşir boyo.

Burhanettin Dağ dewa Çewlîgî Çilkanî ra yo, medresa wenda, mela yo û nika Almanya de cuyeno. Mela Nûredîn nehîyeya Qereqoçanî Sarican ra yo. Mela Tayib dewa Çewlîgî Şemsan ra yo. Abdullah Narîn zî Dara Hênî ra yo, malimtî ra teqawut biyo. 

Seba ke mi tayê hetan ra eno suhbet balkêş dî, coka mi qiseykerdişê înan goşdarî kerd û dima bi dîqet rişna nuştişî ser. Ez tiya de hem vîdeo hem metnê qiseykerdişê înan pêşkêşê bala eleqedaran kena. Labelê ez zî derheqê enê vîdeoyî de yew vîdeo amade kena. Ez qayil a, eleqedarî bi dîqet bala xwu bidê her di vîdeoyan ser. 

Abdullah Narîn moderatorê programî yo, yanî o organîze keno, her hîrêyê bînî meyman ê. Labelê Abdullah Narîn eşkera bêedaletî keno! Mesela, qismê qiseykerdişê înan ke zazayan û Zazakî ser o yo, yew saete û pancês deqa yê, enê wextî de;  Burhanettin Dağ 100 reyî qisey keno, 4.966 kelîmeyan vano. Mela Tayib Yöndeş 51 yew reyî qisey keno, 2.299 kelîmeyan vano. Mela Nûredîn Kaya zî 62 reyî qisey keno, 2.399 kelîmeyan vano. Mi metin de qiseykerdişê înan bi rengan ciya kerdo. Seke aseno, qalê her di melayan pêsero 4.698 heb ê. La Burhanettin Dağ, yekûnê qalanê her di melayan ra zî 268 qalan zêde vano. Çira? Çimkî Burhanettin Dağ usûl û erkan, edeb û nezaketê suhbetî ra teber, bi yew taviro agresîf, rîjît, çors, qebe û bêhurmet qisey keno. Labelê Abdullah Narîn, seba ke Zazacîtî keno, modaratorîya xwu suîstîmal keno, Burhanettin Dağî rê meyl keno, firsend dano ci û bi eno qeyde bêedaletî keno!

Burhanettin Dağ heta peynî, sey dîkî misade nêkeno kes qisey bikero, kamca biwazo, keweno miyanê qala înan, wina heşaş çimî sere de kay kenê, keno ke her di melayan bikuwo. Tim înan ra vano “Yawo!” Enê her di melayê ma yê delalî zî, yanî Mela Tayib û Mela Nûredîn zî, hende bi edeb û terbîyet, bi usûl û nezaket, nerm û kîbar, masûm û naîf qisey kenê ke merdim înan heyran maneno. Çi dîyo, çi zanê, wina bê mubalexe, wina sade, fesîh û zelal qisey kenê. Fekê înan ra hingemîn rişîyeno. La fekê Burhanettin Dağî ra jehr rişîyeno!   

Xeberdayişê Burhanettin Dağî de tenya yew qale raşt a. Vano “miletê ma, yön mi vîr, verînon ma vatên “Ma kird ê.” Çiyo bîn, heme kîseyê xwu ra, binê linga xwu ra vejeno; heme xîlaf! Coka, ez wazena wijdanê miletî ser o, tenya semedê heqîqetî, bi delîl û îsbat nîşan bidî, çiyê ke Burhanettin Dağ vano, heme pêarde, bêbinge, bêesil û zûrî yê.

Roşan Lezgîn

__________
Vîdeoyê qiseykerdişê înan eno lînk de yo:
https://www.youtube.com/watch?v=-hziqaa0ixE&ab_channel=Zazaki.NET

Vîdeoyo ke ez derheqê înan de qisey kena zî eno lînk de yo:
https://www.youtube.com/watch?v=RMwYriCXY98&ab_channel=Zazaki.NET

*  *  *

Abdullah Narîn: En mewzû di, ez sual ken şima pêrun ra. Vêr cû, Burhanettin xocay ra ez sual ken. Yow-yow îna ma ra persên vûn “Ma ra vûn zazey.” Tay vûn “Ma ra vûn dimilî.” Tay vûn “Ma ra vûn kurmancî, êy, kirmanc vûnê.” Tay vûn “Ma ra vûn kird.” Meselen, în hêt ma, vûn “Ma kird ê.” Tay vûnê “Ma dimilî yê.” Tay vûnê “Ma kirmanc ê.” Û umûmîyetle in qeyde, vanê “Ma zaze yê.” Êy, tayê z’ vûnê “Şima ena Zazakî, ena newe dewlete eşta bînate. Kûm a, ena ça ra vejya? În qêde çî nibeno! Ma xwu ra vûnê kird…” Îna yow minaqeşa est, ena mesela ma çi cis kên safî? Burhanetîn xocey ra ez persî; xocam, en xisûs id qenaetê to çina wo? Ti zûnayê xwu ma dir bare kê, înşalah.

Burhanettin Dağ: Înkêy, sadece ma tenya nîyê, zaf miletî est ki hîrê-çar hêb nomêy yîn êst. Mesela, ma hê mîn almûnon id cuyên, ma vûnê almûn, almûnûn ir. Ema yê xwu ra nîvûn almûn, yi xwu ra vûn doç. Û înglîz îz, nê vûnê almûn nê vûnê doç, înglîz îz vûnê cörmin, enê almûnûn ir. Rûsî û miletê bînî û enê şar, şey, rocvetey Awrûpa, ê zî ki başqa nûmê nûn pa. Ama almûn xwu sinî zûnê, sinî vûn, awo muhîm, yanî almûn xwu r’ vûn se? Wui xwu sinî te’rîf kön, aw o. Yanî ay ig teber ra nûme nûn pa, ay nûmey nûmê teberî yê. Yanî ez vûn alman. Îron, meselen, ereb semêd Awusturya, êy erêb vûnê “Nemsa”, ma vûn “Awusturya”, Îranîj vûn “Otrîş”, almûnî vûnê “Ostirrayş”. Yanî, her yow xwu, çîy xwu ra yow nûme nûwo pa. Ama şarê Awusturya, yê xwu r’ vûn se, aw o muhîm.

Yanî semêd zazûn a zî înkê, tabî kelîmê dimilî ûmeya vatiş veya deylemî. Dimilî aslinda yow o. To dî, meselen, Batî Anadolî di vûnê “körpi”, “torpax” yanî şekîl munkesir yanî mukesir, awo şikteyê Deylemî yo. En Deylemî, kûm ma ra vato Deylemî? Kurmûncon ve erebon ma ra vato Deylemî. Yanî kitabûnê erebûn id. Wexto gi, meselen, Cengiz û Moxol ûmey, ma en het a ûmey, vato deylemî, deylemî. Hetta, vêr enê zîk, wext ig, meselen, qîj hezretî Hesenî Yehya bîn Abdullah bîn Hesen, erebûn ver ra remêy şiyê hetê Deylem a, ê zerrey û koy qilî bî. Yanî pêrû kîşt, inê xwu da, yê şî Deylemîyûn, şî uca. Uca îslûmey neşir kerd. Ve uca ma bî îslûm, yanî zazey uca bî îslom. Bacê, wext ig, ina firr, inê moxol ig ûmey, îstîla virazîya, ma ûmey en het a. Ve wexto ma ûmey in het a, kurmûncûn, kurmûncî îtya bîy, yanî yerlîyê îtyay bî. Ina mintiqa di, yanî Hekarî, Şirnaq, în zerron id. Vat “Deylem, deylemî ûmey.” Eno dimilî bî deylemî. Ino Deylemî, kurmûncûn now ma wa. Ha ma? Tûyin, ma xwu ra vato “Kird”. Yanî miletê ma, yön mi vîr, verînon ma vatên “Ma kird ê”. Vatên “Ma zaze yê.” Û ê bînûn ra zî, vatên “Ma kurmanc ê”.

Înkey tûy, ina mesela zaf kenê gird û iney ser o zî yowna fitne ho virazîyen. Ena zî g’, ez vajî; û yow qisim, yow qisim zazûn hê verdên yow qisim zazûn bînon a. Yanî wext ig, in nûmey, kê zehf ser o xeberdayiş ho ben, wexto ma va en zûn ma ho ben vîn, in Zazakî ho ben vîn, ma wahar înê vêj, yanî ho bên vîn, zon min o, dêrd min o. Kurmûncî ho vîn nibeno, kurmûncî, vîst heb televîzyon yîn öst. Ama mi wext ig qalê Zazakî kerd, mi va zûn mi ho ben vîn, ferhêng mi ho ben vîn, vatêy verînon mi hê bên vîn, o mîras deykê beykê ma wo, yanî ma rê mend, awo ho ben vîn. Û ena fir ma erşawên, eno ho procey dewlet o, nê, ena îşte, ma hê hûna irqçîyê ma hê kên, yanî ma ina firr biyê irqçî! O xeberdayiş ik, meselen, tirkûn hîris sêrr, çewres sêrr cuwa vêr vatên, înkêy yow qisim, meselen, kurmûncon veya yow qisim zazûn vûn “Nîye! In procey dewlet o!” Yaw çi procey dewlet o? Kêk min o, ezîz, yanî, zûn mi zûn min o. Ez û kurmonc ma yow şêlîk, ma hê yow ca di cuyên. Tarîx ma, ma piya biyê, ma piya merdê, ma piya wuyey, ma piya bermê. Ema, yo çî zî hêq min o ez vajî: Yanî ez û Zazakî û Kurmoncî yow nîyo! Zazakî Zazakî yo, Kurmûncî Kurmûncî yo! Enê yanî wext ig eno va, “Nê! Ti lehçe yê, ti şîve yê.” Yaw, eger ez lehçe wa, ez zaza wa, ez û kurmûnc wext ig ma yenê pêhet, ma Tirkî xebêr dûn, qey ma Zazakî veya Kurmûncî xebêr nêdûn? Qey ma Tirkî xebêr dûn? Ma yewbînon ra fehm nikên. Wext ig ma yewbînûn ra fehm nêkerd se, xwura ma yow nîyê. Zûn yow nîyo! Ema ena, mi a roce yow qezetê Almûnya di zî, etya, zaf yanî, mi yow sayfa nuşt, mi va “Ma yow ê; yanî milet, tarîx, cografya enê yow a. Ama yowbîn şêlik beno ki hîrê hêb zûnê yi zîk bên, çar heb zûnê yi zîk bên.” Meselen, ez mîsal şima rê bidî; Îsvîçre, Îsvîçre yow toplum o, yow milet a, yow şêlîk ema hîrê hêb zûn yin ê. Belçîka, yanî yow şêlig o, ema di hêb zûn yin ê. Pakîstan ma ver di yo, Pakîstan en het a, hema hîris sêrr ho ma wa vêr. Pakîstan, çar hêb resmî zûn yin ê. Ema şêlik şêlikê Pakîstonî yo. Miletê Pakîstonî, şêlik Pakîstonî yo. Înkey ma zî, Kurmûncî ben Zazakî ben, tira Kirdkî vacê, tira, eger ez kird a se, ez pê Zazakî ya kird a. Wexto Zazakî bi vîn se, kirdêy mi konca monena? Ez zaza wa se, ez pê Zazakî zaza wa. Ez dimilî ya se, ez pê Zazakî dimilî ya. Wexto ema enê bî vinî se, tu mi ra vato “Dimilî”, dêmekkî ez û tu ma yow nêbîyê, yanî hetê zûnî ya, hetê zûnî ya ma yew nêbîyê. Tu mi ra vato, “Ti dimilî yê, ez kurmûnc a.” Ha! Kird veya Kurd, yow kîmliga cuwarîn, aya merdim eşkön sör xebêr bid. Deha kîmliga cuwarîn, enê zûn pêro wexto gi şin benê, zûn Tûranî öst zûn Îranî öst. Hewt heb-heşt heb zûn Tûranî öst, vîst û yew heb zon Îranî öst. Pêro enê ustadê ki hê, zeban, zonşinasê ki hê Almonya di, yanî înkey hê tûy vejyên televîzyon id: “Nê! Ino nûmê zazon, efendime söyleyim, tirkûn nûw ma wa.” Yaw ina zûr a! Ino qeyde tuway çî çin o, qardaşim! Zaze ma vanê, ez zona, ma xwu dî, ma vatê “Ma zaza yê”. Veya ma vatên “Ma kird ê.” In di vatey ma tim eşnawitê. Yanî, verînûn ma en qêde xebêr deyên: “Ma zaze yê” veya “Ma kird ê.” Êyê bînan ra zî vatên, meselen “Ê kurmûnc ê, ma kird. Ayî kurmûnc ê, ma zaze yê.” Ema en nûme ma biyar, îşte ino tirko nûw ma wa. Îşte, o qêde tuway çîn!

Tarîx id, ma biûwn Zazana öst. Ti şû Bîstûn, ez şiya uca, vêr en wurdî çîmûn xwu wa mi dî. Hîris û yo. Daryûş, yanî verê îslamey uca serê ê kerrûn a pê xetê mixî ya nuşto: Yanî “Ez padîşey hîris û hîrê heb miletûn a. Ena yow milet Zazana yê.” Inê kunca cuyen? Enê sahîl şerqî, yanî Firat id, uca hê cuyen. Ema ez padîşey ayin a. Nûmêy Zazana heta di henzarî serrî cuwa vêr zî şön. Ema zûn ma ho werti di. Yanî, vûn “Aftab amed delîlê aftab, ger delîlek xwahî.” Yanî, ti delîl tîj ir wazên se, tîji ha wert id, yanî. Biûn tîj ra, ti vînen! Zûn ma înkey ho wert id, kunca ra ûmewo, kûm zûn ra birîyo a. Ê zûnê gi Zazakî ra deha nizdî yê, kûm zûn ê? Ay îz bewlî yo, en wert id ê. Êyê ki, meselen, Partkî ve Pehlewkî yê, şin ginên uca. Kurmûncî zî şin ginen Med, Med ra şin ginen Pehlewî. En di hezar serr ti tepiya şê se, ay wext benê yow dari, benê yow gil. Ema êr, Almûnkî û Farns, yanî Înglîzce, bînatê yîn id se ra hîris, se ra çowres kelîmê yin yow ê. Ê rojan ez şiya, meselen, Hollanda. Hollanda di mêrîk va, va “Ez Almanca nizûn.” Liya Mi va “Ti zûn xwu xeberî bid, ez Almankî xeberî dûna, ma kên pê sere de.” Yanî yow gurê mi bi, resmî yow gure bi. Va “Nê! Ma pêsere nêken!” Mi va “Ma kên pê sere.” Çimkî Hollanda û Almanca telafuzê yin biney degiş beno, ema merdim wexto biney ser a ina fikirîya se, merdim fehm ken. Mesela, yi vûn “got”, ay vûn “xot”. Atyi, inê vûn “reşt”, ay vûnê “rext”. Yanî enê, bineyna qaba wo. Mi va “Ez ha hol fehm ken.” Biye tercuman ma gureyê xwu hel kerd. Ema, nivûn aya Almûnca aya Hollanda, inê yow zûn. Nîye! Yow zûn nîyo. Înglîzce û Almûnca zî o qêde. Înkêy enê toy vecîyêy, vûnê “Zazakî lehçeyê Kurmûncî yo!” Nê “Zazakî lehçeyê Kurdî yo!” Êy wext ig ti vûn Kirdî, Kurdî kûm? Kûm zûn? Wext ig ma vûnê Kirdî, Zazakî lehçeyê Kurdî yo, Kurdî kûm? Soranî yo? Kurdî Badînî yo? Kurdî Kurmûncî yo, kûm? Înkey, eynî sey enê tirkon miyon id zî ina esta. Qirgiz, Qazak, Çağatayca, Uygurca, Özbekçe, Azerî, Tirkî… Yanî inê pêrû kuêk yin şön ginön henzar, henzar û ponc sey sêrr cuwa vêr, fekê yîn ben yow. Ema êr enê her yow xwuser yow zûn o. Yanî înkey ti şiyer yow özbek ra vaj “Yaw ti tirk ê, tirkê Îstanbul ê, ti Tirkî, inê to w inê mi yow o. Yaw, yow nîyo! Wext ig yên pêhet Rûskî xebêr don. Yanî zemûn Turgut Özzlî di zahf waşt muşterek, yanî yow zûn virazê, yaw nîşkêy. Pê Rûsça wa, yanî pê Zûn Rûsya wa yowbînon fehm kerdên.

Înkêy inê sör, ez, yanî zaza, ez xwu sinî îfade ken se, ez ow a. Awo ki teber ra mi îfade ken, îfadê yi qey yi rî muteber o, ema qey min a muteber nîyo. Eynî mîsal Almonya mi da. Almon xwu ra vûn doç, memlekêt xwu ra zî vûn Doçland, yanî cêy almanûn, cêy doçûn. Doç zî, me’ney yi çina wû? Awo gi îna açix, net û xebêr dûn, zelal xebêr dûn. Yow merdim ig yanî zelal xebêr dûn, û zincê xwu di xebêr nidon, mehney yi zî ay hawa yo: Doç. Hah, wui xwu ra in qêde vûn. Vûn “Ez ino wa.” Ema fransiz o, tirk o, îronij o, ereb o, yowna nûme now inîn a. O nûme muteber nîyo. Nûmeyo gi ez xwu, miletê mi xwu çinêy zûna, veya in şar mi, şêlig mi xwu sinî îfade kön, xwu çiney zûn se, gereke merdim o qêde qevûl bikiro. Yanî teber a, yow çî, “Ti inê yê, ti inê yê!” Welle nê, ti nîşken ti mi ra vajê “Ti inê yê.” Ez çina wa se, ez gere xwu îfade bikirî.

Yow hîkaye ez şima rê vajî, yanî inêy sör. Vatên yow zeman, yow, bînatey îstîxbaraton dewleton id, yow çî viraştib, yow yarişma viraştib û vatib dê kûm yow îstîxbarat zaf quwetlî yo. Kûm hêverî yanî ina mesela hel bikur se, awû zaf quwetlî yo, û pît û qayîm. Yow xezal, yanî yow ceylan, yow xezal veradûn sêr koyûn, vûn kûm îstîxbarat ina lez peyda kerd ard se, awo qayîm, awo xurt yanî quwetlî yo, quwetin o. Tabî, yow îstîxbarat peyda ken yön. Û şîn. Inêy Sûrîye neêysen. Ina firr, şinê geyrên vûnê “Ino Sûrîyeyic kunca mend, îstîxbaratê yin?” Vatên, vûn, şiyo yow herê koyî tepîşt. Hê kuwên kişên, vûn vaj, îtîraf bik vaj ez xezal a. Înkey, rey-rey, yanî ez wext ig inê toyûn guşeşdarî ken, eynî o qêde: “Îlla ti enê yê, ti enê yê!” Yaw ti mi ra mevaj ti kûm! Ez gere xwu îfade bikir ig ez kûm a. Çöw nîşkön mi ra vaj ti kûm! Milletê mi, înson mi, pîl mi, verîn mi, xwu çi qêde îfade kewo se, aw o. Yan vato “Ez zaza wa.” Yan vato “Ez kird a.” Yanî bê enê, mi çêy tuway nêeşnawito. Tabî, o hêt Dersimî, ez zî zûna, meselen, xwu ra vûn kurmanc. Ha, en kurmûnc, enê çend doğru wo, çend yöniş? Inê sêr merdim eşkun xeberdayiş bikör. Çimkî hêt bîn a, ma kurmûncon ra vûnê kurmûnc. Êy eno zûn yin yowna wo. Zûn yê Kurmûncî nîyo, hema tira ûmew vatiş Kirmanckî, Hema Kirmonckî, qêdewo gi ez zûna, arminîyûn ino nûmê now pa. Yanî yin xwu ra nêvato. Ama wexto ma ûnyen kitab tarîxûn ir, Şerefname ho uca, kitab bîn hê uca. Ma ra ûmey, kitabûn id, qeynaxûn id, ma ra, yan vato Zaza yan vato Dimilî. Şerefname akirê biûnyê tera, Şerefname ma sinî hesab keno, vûn şima çi yê, çi kes ê, ho uca, her kes destê ci di öst, wa akir biûnyo tera. Tabî, xocey mi îtya wo, ma zaf kerd derg se, yanî ez, in qêde zûn. Mîsal bi miletonê bînon îz biney mi da, mi va, ma mesela fehm bikir. Meselen, yowna mîsal ez bîd. Ma vûn Polon, êy Îranij vûn Lehistan, Lex. Yê xwu ra nê vûn Lex nê vûn Polon, vûn Polanskî. Yanî wui xwu ra vûn se, aw o. Ow mi ra vûn, o muteber nîyo. Wui xwu r’ çi qêde zûn, wui xwu çi qêde îfade kön.

Abdullah Narîn: Belê! Seyda teşekur ken. E bineyna ena mewzû, bineyna kilm-kilm ma şi. Hema yowna mewzûyê ma est, ma înê zî îna yow rêz virazen. Ma vûn rêz, nê la seyda? Îna yowna rêz ma şîn.

Burhanettin Dağ: Yowna rêz ma şîn, yowna fasil ma şîn…

Mela Tayib Yöndeş: Yowna rêz vonê, e, yowna rêz vonê.

Abdullah Narîn: Çekuye eynî me’na di ya. Mala Tayîb! Ez enê to ra z’ persî. En ruej verîn, yow gênc mi ra persa. Mi zî, yow çî esto, ez yow çî zaf hol niyezûnî, ez vûna ez nîyezûn. Ez vûna nîyezûn, o rehetey a. Ez vûna wiley birê mi ez zaf çî nîyezûn, ez vûna ez xwu rê persî çend tenûn ra, uca ra pey ez bimûsî hema ez ti ra vacî. Va, yow gêncî mi ra va, va “Ma şîn tebêr, ma ra vûn zazey.” Va “Ma yên îtya, ez vûna ez zaza wa.” Va “ez ûnyena yew merdim mi ra vûn yaw ena zazakî tirkû, îstîxbaratê tirkû îcad kerda, vaje ez kird a.” Û enê hetê çî, enê hetê Sîverek îz, vûn ma dimilî yê, zaza-maza, vûn çîn o! Êê kird îz qevûl nêkên. Û hetê enê Tuncelî û Ovaciq îz vûnê ma kirmanc ê. Ti vaj Zaza, qet kelîmê zaza qevûl nêkenê qismêk…

Burhanettin Dağ: Xocam yow cumle, ez yow cumle vacî. Û bacê Mela Tayîb wa dewûm bikur. Amma, êr unîversîton dinya di, UNESCO di, heta Birleşmiş Miletleron id, her ca di, o çiyo ki tescîl biyo, Zaza wo. Zaza êr yanî her ca di, yanî Zaza ûmew şinasnayiş û ûmew qebûlkerdiş. Ina, wa her kes bizano!

Abdullah Narîn: Yanî ti êr ti şiyer unîversîton dinya di, yanî ti în kelîmeyûn bînon vajî, ti nişkenê xwu bid şinasnayiş. Ti ver…

Burhanettin Dağ: Zaza! Pê zaza wa yön şinasnayiş.

Abdullah Narîn: Belê. Mala Tayîb, ez tu ra zî eynî sual persî, ti ma rê ma’lumet senî dûn? Kerem bikir.

Mela Tayib Yöndeş: Belê. Veng yen nê? Veng zelal yen?

Burhanettin Dağ: Zehf hol yen, zehf zelal.

Mela Tayib Yöndeş: Vêng mi zelal yen?  

Burhanettin Dağ: Zehf zelal.

Mela Nûredîn Kaya: Veng to zaf hol yen, vêng Mela Abdulay biney. Ez nizona mîqrofon yi ra wo…

Abdullah Narîn: Mela Cumalî nişka bername kiwû, teknîk siqintî ûnt, nîşka dekuwo, uzir xwu wazen, înşalah yowna dor, von ez kuwen de, nişka dekwo. Şima dewam bikir.. 

Mela Tayib Yöndeş: Enka en derheq id, ez fikir xwu gorê tecrubê xwu vûna, gorew ku ez zona. Tarîxû, ma yew kişt de verden. Tarîxî zaf deyîşîk. Yanî zazey kird ê, yan kird nîyê; kurd nîyê. Veyaxutta zazey deha verîn ê, kurd deha peyîn ê. Veyaxutta eynî irq o, di bire yê… Tarîx deyîşik-deyîşîk omey vatiş. Ez gorey zonayiş xwu vona. Hîris û pûnc serr cuwa ver, ez dewê xwu Şemson, ma şiyne wendiş. O miyon id, ma xwu ra nêvatên zaza, ma vatên “Ma kird ê.” Kird. “Kîrd ma estê yon çîn ê. Şima şî filon ca wonen, cêy şima di kîrd ma estê yon çîn ê?” Ma xwu ra vatên kird. Heta mekteb bi a se, mekteb id nûmêy zazakî zaf ome: “Zazaca konuşmak yasak!” Temam. Ino cumle uca ra bi vila. Ma bi xwu, mîn xwu di ma vatên “Ma kird ê.”      “Kîrd ma uca estê yon çîn ê?” Kurd nê, kird. Û cuwa pey, hîris yanî çewres serr cuwa ver ra ez behs kena. Tarîx, ez zona kî, dewê xwu ser ez vajî; bonîyon a, lewon a, koyon a, deşton a, her çî ra nome, nomeyê Kirdkî, Zazakî yo. Ino zî don zanoyiş, yow înson, zaf yow tarîxo ver ra uca di ca biyo, başqe yow nome çin yo. Mesela, Tetwan id ez şiya yow dewi, dewê arminiyûn bî, ma şîne kunca, nomeyê hêgayûn yîn arminî nusyeyn, nomê yîn yîn ser o. Eserê yin uca bibî, eysên. Cuwa pey, wendiş id ez şiya Tetwan. Tetwan id, aşma remezûnî ma şiyne kîyon id xitmê remezonî wendên. Û venda mi, ez zî şiya yow kîye, ez onyawa uca suhbet kên û ez onyawa hê ziwon ma qisey kên. Mi va “Ez zona şima hê von se. Şima hê zon ma qal kên.” Va “La ma dimilî yê.” Hêt Mêydan.

Burhanettin Dağ: Hi hi!

Mela Tayib Yöndeş: Mi va “Liya wulay ez onyen ziwon ma û şima eynî.” Yîn nêva ma kird ê, va “Ma dimilî yê.” Yê bi xwu xwu dimilî vînên. Nomêy dimilî, mi uca şinawit. Bacê, zemon şi, ez şiya hetê Sîwerek a. Semêd melatîy aşmê remezonî ya, hema mi medresa wendên. Aşmêy remezonî di medresa şiynê tehtîl, ma ena hew, aşma remezonî şiyne dewon id melatî kerdên, semêd îhtîyacîy xwu, ma şiyne aşmey remezonî melatî kerdên. Uca ra ez şiya, ez onyawa hê Kirdkî Zazakîyê ma qal kên. Û yîn va qey, va en kirdasî yo. Yi va qey ez kurmonc a. Êy nizûna ki ez zî ha Zazakî fom kena. Ê hê Zazakî xeberî donê, ez ha goşdarî kena. Yin xwu ra nêvatên, yin kurmancon ra nêvatên kirdasî, o nome. Êy hêt Dêrsim îz, kirmanc vonê. În nomey pêro omey vatiş. Nomey, yanî enê pêro yow heqîqetêk o, nînê înkarkerdiş. Yan ino nome ma xwu ra va, yan başqe yowî ma ra va. Peynî di, yanî, eka ma hê eynî ziwûn qal kên. Eka Birhanedîn xocey yow çî va, va “Eger ma w kurmûncî biyê yow ca se, ma ‘enî yowbîn ra fom nîkêr se, dêmekkî, zon ma yew nîyo.” Ez îtya zî, qismen o qêde yo, ama, êr zazey ma wû Dêrsim-Tucelî şiyer yow ca, yowbîn ra fom nikên. Ama îta nîna vatiş ki inê zazey nîyê! Biney degiş kerda. Şîve degiş kerda…                

Burhanettin Dağ: Ma yowbînan fehm kên. Nê! Ma yewbînûn ra fehm kên. Mela Tayib, yanî ez û yow Sîverek veya Dêrsim ma yobînûn ra fehm kên…

Mela Tayib Yöndeş: Ma fom kên, ma fom kên. Çimkî ma Kurmûncî zonê, ma heme çî zonê, amma, yanî şar ma, miletê dewij, êr şo Tuncelî, şo Dêrsim id yow qal bikir se, yowbîn selawet niken. Îhtîyacî bi başqe yow ziwon virazîyen. Ena gerçek a. Yowbînon ra fom niken. Eka ez fom kena. Çira fom kena? Ez zona, herfê şîn nîşixulnen, ma vonê “Şewê şima weş ib.” Yi vonê “Sewê sima wesa ib.” Êy ay mêrik nizûn “sewê sima” çita wo? Ş çin ya, ziwonê yîn id çîn a. Dêrsim id çîn a. Ma vonê “Ti ça ra yê?” Yê vonê “Ti kot ra ya?” Ê yaw, ez zona “ti kot ra yê” yanî “ti ça ra yê” ema yow dewîj mi, Şemson ra nizano “ti kot ra ya” çi yo. Ez mîsal dona vona. Mesela, ez Kurmoncî îtya Diyarbekir id mûsawa, Mûş id mûsawa. Ez şiya Hekarî mi Kurmoncîyê yin ra fom nikerdên. Ez yowna mîsal vajî, mesela, erebon ser ma vaj. Îtya, memlekêt ma Bîtlîs id, Mûş id, Sêrt id erebî estê. Mibarek, erebîya ke we xeberî dono erebî nîya kî! Nê erebî yo, nê çita wo. Hema yê erêb. O ziwon xwu hetikno, texlîte kerd. Şiyê Suûdî Ertebistan, şiyê Sûrya, pê o ziwûn xwu wa erebonê bînon dir selawat nikerd. Yanî, peynî di ena çita ben, nome çita ben wa bib, êr yow ziwonêk est, eger kî ziwûn mi bi mocê yowna ziwon ben, eger kî ayrî ben, îtya yow çî degiş niben. Êr yow kurmûnc îz bêr, eger lehçe bena eger xwuser yow ziwon ben, ferq niken. Yow ziwono ki ma hê qal kên, ma wû kurmoncî, eno ziwon ma yow o. Yow qenaet eno yo, kesîn yow çi ya, ena yow raşt îta de esta, ziwon ma wû Kurmoncî seyin ra heştay eynî yo. Ma eka biyar nomeyê ûmaro vac, ma nomêy ezon deston xwu vac, ma nomêy aşmon vac, nomêy rojon vac, ti çita anê biyar, nomey heywano biyar, seyin ra heştay eynî yê, yowbînon nizdî yê. Ama, seyine ra vîst îz, ma eşkên vac qet nêmonên pê.

Burhanettin Dağ: Nê nê! Mela, Mela Tayib! Inê kesînlîkle o qeyde nîwo! Yanî, seyin ra yan vîst yan hîris muşterek, ama seyin ra howtay yow nîyo. Ina yonî îlmî yow tesbît nîyo. Kesin kesin, o qeyde nîyo! Yanî yow zaza Kurmoncî nêmuso, yanî ma, ez îta, hîrê serrî mi ders dêyn qicon kurmoncon, yanî ma Tirkî xebêr dêyn. Yow tek yin fehm nêkerdên ma hê vûn se. Ma yin ra fehm kên ama yi ma ra fehm niken!

Mela Tayib Yöndeş: Eka, bow, ez çîk vajî. Nomey omaron ma biomarê, nomey weslonê însonî, ma biomarê, nomêy heywonî ma biomarê…

Burhanettin Dağ: Hûmartiş ma û yin key yow o? Hûmartiş ma wû Kurmoncû key yow o?

Mela Tayib Yöndeş: Hah, ma biomar…

Burhanettin Dağ: Yanî înkey yew a, di wa, hîrê wa… Yek û du û sê kunca biyî yow?

Mela Tayib Yöndeş: Ya hot heft. Inê zaf degiş niben. Eka şîvey ma Şemson, yow mezrê ma esta, yowbîn ra degiş biya. Yow vono “kiçî”, yow vono “yow”. In degiş ben. Ema yew yek, di du. Yanî, binêk degiş biyê. Zaf monen pê. Ez, mesela, dewê xwu ra şiya Mûş… 

Abdullah Narîn: Seyda bineyke arêde, çî bike. Binyena mewzû arêk, Mala Nûredîn ho bawik ma!

Mela Tayib Yöndeş: Hi. Ez ena behs kena, ez ena vona. Yanî ayê ku vonê eg ma yow ê, ma eynî yê, ferq niken. Peynî di, yow ziwonêk ma esto, yow tarîxêkê ma esto û ma hê pê xeberî donê, ma gereka eno ziwûn xwu wayer vejîyê. Ma hem gereka çi qêde deyer donê ziwon xwu, wa deyer bid ay ziwonon bînon îz. Çita ben wa bib. Êr yow kurmonc biyer Zazakî înkar biker se, Kirdkî înkar biker se, ez ha qarşî. Yow zazey ma biyer Kurmûncî înkar biker veya Tirkî înkar biker, ez qarşî wa. Tim yow ziwonêk est, yow heqîqetêk est. Îtya, tikê înson belkî, mi ra în qêde eysen ke, sankî yow niyet o, înson dahana, yow zulmêk omewo kerdiş, yow înkarî omeya kerdiş, ma ziwon xwu kewo xwu vîr ra, ma nîzon xwu rê ziwon xwu qal biker, eno aw o, îşte yow hereket, yow xebat virazîyawa, sankî în qêde eysen, gêren enê howna kirê yanî.

Burhanettin Dağ: Hi hi!

Mela Tayib Yöndeş: Yanî vonê ma eni parçi kerê. Ma yew bierz qarşî yowbînî, yowbînî rê dişmen kerê: “Haylooo! Kurdon nêverdo Zazakî ziwon bo!” Kurdî, kurmonc îz kurd ê, ziwon yin îz qedexe w yasax, Zazakî zî yasax a. Yanî, eno ziwûn în wera nêdow kî! Çira kên hedêf xwu? Ez ena vona, qenaet mi eno wo. Eger kî zazey verîn ê, eger kî kurmoncî? Îtya çîk degiş nêben, ferq nêken. Mesela eynî wa. Eger yow ho vernî di, yow ho peynî di, veyaxut eynî sevîye de yê, çîk degiş nêben. Yow ziwonêkê ma est, ma gereka wayir ziwonê xwu vejîyê….

Abdullah Narîn: Netîce! Mi va ez inê persî. Ti şiyêr tever, ti şiyêr tever, yow almûn biyer to ra pers: “Ti zaze yê, ti dimbilî yê, ti tîrk, ti kîrd yada ti kirmanc ê? Mesela, ti xwu çi cis îfade bikir deha hol fom ken, tever a, ti yen şinasnayiş?

Mela Tayib Yöndeş: Ez vona “Ez kird a.” Tever a ez vajî ez kird a, belkî nêşinasnê, kurd olarak. Goreyê zonayiş mi, yanî zaza ben, kurmonc ben, soran ben, goran ben, pêro nomey yin kurd o. Kurd yow nomeyko deha; binê kurdî di kurmonc esto, kird esto, soran esto, goran esto; în pêro kuwen bin. Qenaet mi gore a wo. La tever a yê zaza, veyaxutte ê bîn nêşinasîyên. Yanî yow ki… Ez vona Kurd nomey pêrun o, tever ra.

Abdullah Narîn: Yanî kelîmey zaza, dimilkî, kirmanckî, ti nêşixulnen, ti vonê ez Kurd şixulnen, tever a. Ez Kurd a.

Mela Tayib Yöndeş: Tever a, o qêde wo. Tever a, o qêde wo, hama miyon xwu di ma von “Ma kird ê, ma zaze yê.” Ma û kurmonc şinê cêser. En qêde wo.

Abdullah Narîn: Belê. Ez Nûredîn ra zî bipersî, eynî sual. Zazey qismêk xwu ra vonê “Ma dimilî yê.” Qismêk vonê “Ma kird ê.” Sey tirkû yanî, senî ki qismêk vonê ma turkmen ê, qismêk vonê ma azerî yê, qismêk vonê ma çi yê. Zazey îz, qismêk xwu ra vonê “Ma dimilî yê.” Tey vonê “kird”, “kirmanc.” Yanî, en xisûs id me’lumat, ti bid ma, kûm nome, yanî en nomû ra kûm nome tever a şixulîyen? Tever a ma senî şinasnên?  

Mela Nûredîn Kaya: Ey gelî seydon, yanî cuyayê xwu di, umîr mi şeştî û ponc serr o, yanî des serrî yê tira vecêrê, cuyayê xwu di heton enê serron ma xwu kird zonayn, ma xwu zaza zonayn. Hem zaza hem kird. Yanî ma zaza, ma xwu miyon id ma xwu ra vatên “Ma kird ê.” Yanî, ma pêyor piya, towrê kurmoncan a, ku “üst name” vonê ya, ma kurd ê. Sey kurmoncon, sey badînon, sey soranîyon, sey goranîyon, ma piyer xwu kurd zonayn. Sinî gi Mela Birhan mesela behs kerd. Êy birêy xwu ra vacî, yanî, her ne qeder, mesela, ma vacê yew zaza yew kurmonc, yanî yewbîn ra fom mekur, yanî mesela, zaza û zaza ma yewbîn ra fam nikên. Mîsal, mesela ez Norşîn id menda, Bîtlîs id Motkî est, Motkî. Eşîronê yine ez şinasnena. Û ma zî melay bî, ez towrê yîn a, meselen, mi waştên Zazakî qal bikir, ma Zazakîyê yin bimûsi, yanî min û yîn îz ma yewbînî fam nêkerdên. Ema, qey ma yewbînî fam nêkerd, ma nêşken vacin kî, mesela, ma ayrî yê û Motkî ayrî yê. Yanî yê yowna zon, êy ma yowna zon, ma nişken inêy vacin. Çira? Çunkî sinî gi Mela Birhanedîn îz va, mesela, êyê ki xwu tirk zonê, zaf mîletî est. Mesela, xwu tirk zonê. Koken olarak xwu tirk zonê feqet zon yîn, lehçey yîn ayrî yo. Tey yîn yowbîn ra fom kên teyê yîn yobîn ra fom nêkên yanî. Yanî, ez ha enê fikîr ser, ez zazon îz kurd zana. Ma xwu awo qêde cuwey, ma awo qêde dîyo. Mesela, umir mi miyon kurmoncon id vîyert mi rocêk, yow kurmonc mi ra, yanî menfî olarak mi ra vajo eno zaza wo, eno ona wo filan, ona yew çî çinê bi. Sey biratî ma vîyarnê ra. Hetta, yanî awo saygi û hurmeto gi mi enê mêrikon ra dîyo, Ela tira razîb, înon bikur ma dewê xwu di iney nêvînenê yanî. Çi ray ona yanî zazayî ayrî yê, kurmoncî ayrî yê, filon, yowna milet a filon, çiyo enaterîn esla mi nêşinawit.

Ez enê qesitlî zona, şexsen ez enê qesitlî zona. Yanî çi wexto ki miletê kurd hamey yew sewîye, yanî xwu rê wayir yow heqî bi, yew hiqûqî bi, sey mileton bînon. Mutleqa, qarşî yîn, dişmenonê yîn yê verdey yowbînî. Mesela, wextê Şêx Seîd id, bi sunnîtî û bi elewîtî verdey yowbînî. Veyahut tew zeman bi solcîtî û bi sewbîna îdeolojîyon a verdey yowbînî, wa yowbînî wa meşgul ib, wa dehway heq hiqûq mekir. Ez şexsen îz, êyê ki sade Zazakî vonê, yanî ez menfî mehna di vona ha! Yanî ez hol yow çî nêvînena. Her ne qeder, yanî beno, inê gurey îlimzonon, yanî eyê gi îlim zonon zonê, mesela, yê ona cumle viraştiş ra, yanî yê eşkên mesela, yow netîce tira vecê. Tey vonê lehce wo, tey vonê lehce niwo. Xulase, yanî wa amac kê, rayir kê xizmet Zon zazakî bo. Ez inaye vona, wa Zazakî rê xizmet bikir, wa Zazakî pay ra mono, wa qîc ma Zazakî xwu vîr ra mêkir, ma semêd Zazakî ya bixebitî. Labelê ma gereka mevacê Zazakî ayrî yew milet a, kurmonc ayrî yow milet a. Yanî sinî gi ma vonê kurd û tirk, sinî yowbîn ra dûrî, ma vajê zazay û kurmoncî zî awo qêde yowbîn ra dûr, ayrî mîllet, ayrî şar, ayrî... Enê, ez enê xelet vînena. Yanî ma cuwey xwu di ana nêdî, ma newe enê çiyon vînenê. Feqet etya ma mintîqey xwu di, mesela, beno ki yew mintîqa xwu ra vona zaza, yew mintîqa esta vona ma dimilî yê, yew mintîqa esta, mesela, vona ma kirmanc ê. Yanî awo gorey mintiqon o, yê o qêde xwu rê minasib dîyo, awo qêde xwu ra vonê yanî. Yanî qeyo gi zon ma, mesela, biney yew ferq bênatê ma wû kurmoncî di est, eynî zeman da bênatê ma û, mesela, Dêrsim id, zon dêrsim id est. Evet, ma fom kên ema, mîllet, mîletê ma fom nêken. Çimkî ma gelêk zonan zonê; ma kurmoncî zon, ma farisî zon, ma sewbîna zonon zon, ma erebî zon. Eyê ra ma fom kên. Ema mileta nêwendîye biyer pêhet se, yewbîn ra fom nêken yanî. Ez miyon Dêrsimicon de zaf menda, yanî evet, ma yowbîn ra fom kerdêne ema, biney zehmet, yanî bêney zehmet o. Hele hele, Mutkî de zî huncî eynî eno qêde zehmet bi yanî. Eyêra, qey ki ana zehmet o, ma yewbîn ra fom nikirê, qey ma vacê Zazakî Çowlîg yowna ziwon o, ema Zazakî Dêrsimî yowna ziwon o, Zazakî Motkî yowna ziwon o, Zazakî Sêwreki yowna ziwon o? Ma eşkên enaye vacin? Ma nêeşkên vacin! Wexto gi ma nêşkey enê vacin, gereka ma qey qarşî kurmoncî zî ma eno qêde bifikirîyê, eno qêde duşmîşib.             

Burhanettin Dağ: Seyda…

Mela Nûredîn Kaya: Bi kilmî eno qêde yo, seyda yanî. Mi ona dîyo, çunkî cuwayê xwu di mi ona dîyo yanî.

Abdullah Narîn: Belê.    

Burhanettin Dağ: Seyda, yow çî ez vajî…

Abdullah Narîn: En qêde ma, ez çî bikir, ez xulase bikirî. Qismêk zazo von ma dimilî yê, enê hêt Sîwerekî, hêt Çermîkî. Yanî esasen zazeyê ki cîronê kurmoncon ib, kurmoncî yin ra vonê dimilî.  

Burhanettin Dağ: Kormoncon o nome nowo ma ra, yin ma ra vato, yin ino nome now ma ya, ma ra vato dimilî. Nêvat şima ma ra yê. Bow! Îtya biney ma gerçekçî bi. Nêvat şima ma ra yê. Ma ra vat “Şima dimilî yê; inê deylemî veya dimilî yê.” Yo diyin, aya diyin, Awrûpa ra, Almonya di howt heb unîversîteyî öst, şeş heb unîversîton id Zazakî ho yen wendiş, Zaza Sprache, vonê zonê Zazakî. Wexto gi va Kurdish Sprache, vonê Kurmoncî yo. Ve înkey, meselen, ez ha yow qurs id, di heb zazey hê ma hê tey ê, yanî vonê Zaza Sprache, xwuser o. Yanî enê ki hê vonê “Lehçe” lehçeyê kom zonî yo, lehçey Kurmoncî yo? Çunkî kurmonc, eyro wexto gi mi va ez esta, zon mi ho ben vîn, ez ig wahar zon xwu vejîya, ez biya lehçe, veya ez biya irqçî, veya ez biya meselen ayrimcî! Yanî o siyaset ik tirkon vîst serr hîris serr cuwa ver kerdên, o siyaset eyro yow qisim kurmoncon hê vera Zazakî kên. Çunkî ma, meselen, zonê ey millîyetçî herekêt kirdon miyon id zazakî yasax ib. Enê bow! Açix ma xeberî bid. Qey ti zazakî kenê yasax? Eger ez lehçe wa, êr vîst heb televîzyon kurmoncî öst, qey kurmoncî wahar en lehçe nêvejyön? Qey wahar en ziwonî nêvejyön? En zonê ma ho miren, ez zî tu wa xeftiya, ez tu wa kişîya; ma piya en rayiron a şî, ma piya qowxe kewo, ma piya mucadele kewo, ema wexto ti omey resê yow ca, vîst heb, pêro kurmoncî ki ha Îraq id, milyon û nîm o, ama des heb televîzyon yin êst. Eger ez tu ra wa, ez parçê tu wa, ez lehçê tu wa, ti qey wahar in zon mi nêvejyên? Ti qey îmkon mi nidon? Yanî, eno zon mi ho ben vîn, werti ra ho ben vîn, ve lazim o, meselen, ûmbazê ma yê gi îta Awrûpa di xeftîyen, Îsveç id xeftîyen, wexto gi yin ûmey yow dergî Zazakî dest eşt ci nuşt, aya hel damga da piro, eno merdîm dewlet o, ino ho bi nomê dewlet a xeftiyen! Yanî înkê Almonya di hewt hebî unîversîteyon id zon Zazakî ho tedrîsat bön, von Zaza Sprache. Û wext vonê koik Zazakî kunca ra ûmewo, qeynaxê yi çina wo. Temom, muşterek kelîmey bînatê min û kurmoncî est, ema Mala Tayîb şima ra zî êysön, endêk bînatê min û Kurmoncî di muşterek est, endêk, deha zî ziyede bînatê min û Farisî di êst. Farisî di zî muşterek est. Belkî deha zêde.     

Mela Tayib Yöndeş: Farisî zî o qêdeyo. Eynî, eynî Farisî, Farisî...

Burhanettin Dağ: Yow deqa! Yow deqa! Yow şêlik, yow şêlik di zon yi bên, hîrê zon yê bên, wa milet yoniş fehm nêkur, amma yow merdim veya grûb eger zon mi kên lehçe wo, ez lehçê Kurmoncî nîya! Enê, wa kesînlikle bizonê! Ha kird biyo, wexo mi xwu ra vatên kird, ema mi kurmoncî ra nêvatên kird. Verînon ma çey xwu ra vatên kird ema yi ra vatên kurmonc. Nivatên ma kird, yi ra nivatên wu kird o. Şar Qarlîova ra ma vatên kurmonc. Ma Bînguelicon xwu ra vatên “Ma kird ê.” Kird û kurd yow ê, yow nîyê, ma inê ser o qal bikir, yanî vindir. Ama hêt bîn a, zon ma Zazakî kunca ra omew… 

Mela Nûredîn Kaya: Seyda yow deqa, inkey

Mela Tayib Yöndeş: Ez yow çî vajî, ez eşkena yow çî vajî?

Mela Nûredîn Kaya: Inkey ma mela yê. Misadê şima est se? Yanî aw kurmonco ki, yanî bi çîm kêmanî ra biunyo zazon ra, vajê Zazakî lehçe wo û bi çîm kêmanî wa biunyo ci ra, û ci rê wayer mevecyê, awo înson nehq o yanî. Zaf neheq o yanî.

Burhanettin Dağ: Ma zî enê vonê ha!

Mela Nûredîn Kaya: Aaa! Yow zaza zî sey yi duşinmîşib, wu zî neheq o yanî. Hema kurmonc iz wayer enê ziwonê Zazakî yo. Inkey ustad, wexto gi eger kurmonc vajo lehçe wo, gereka dahana zêde eno lehçe beno parçeyê kurmonc, kurdî.

Burhanettin Dağ: Qêy wahar ci nêvejyên? Çirê êr wahar nêvejyon? Hii hi hi!...

Mela Nûredîn Kaya: Yanî wexto vaj lehçe wo, gereka daha heq yin o ci rê wayertî bikiro. Çimkî…

Mela Tayib Yöndeş: Seyda ma, çinê yê ma!

Burhanettin Dağ: Ma nîye! Mela, eger, ez yowna çî vajî, yow deqa, yow deqa!

Mela Nûredîn Kaya: Çimkî beno parçê yi, wexto gi bi parçê yi, gereka ci rê daha wayer vejyo.

Mela Tayib Yöndeş: Ma kuwen ra, o wayer vejyo?

Burhanettin Dağ: Mala Nûrî, Mala Nûrî! Mala Tayib, Mala Abdula! Yow pers ez şima ra persen. Ma veywon xwu di, ma mewlud xwu di, ma mewlud Kurmoncî wonen, ma veywon xwu di deyiron Kurmoncî vonê. Heqîqeten yanî el însaf! Yanî yow veywê kurmoncî di, yow meclisê kurmoncî di, yow şayîyê kormoncî di yow dêra Zazakî yena vatiş?

Mela Nûredîn Kaya: cayo ki piya cuyen di yenê vatiş.

Mela Tayib Yöndeş: Kêmanî ma wa!

Burhanettin Dağ: Yanî ez Yenîköy id cuyeno. Çi rey kes Zazakî vono? Ma veywon xwu di Kurmoncî vonê.

Mela Tayib Yöndeş: Kêmanî ma wa!

Mela Nûredîn Kaya: Mi va kurmonc û zazeyê ki yow dew id yaşamîş bên, cuyenê, deyiron yowbînî vonê. Mesela, kiştê ma de Yex esta, ez înkey onêna ci, yanî ayê kurmoncê Yêx eynîsî, sey yow zazey Zazakî qal kên.  

Burhanettin Dağ: Şirê o memlekêt ma di, Yex yow îstîsna wo; nîmew yew kurmonc nîmew yow zaza. Ema şirê Qarlîova di, dewê yow kurmoncon id, çi rey yow deyira Zazakî yena vatiş. Ema dewê mi di, Yenîköy id, eger des heb deyiron vonê se, ponc heb kurmoncî yê. 

Mela Nûredîn Kaya: Êy bira, ê ma çin yê.

Mela Tayib Yöndeş: Deyirê ma çin biyê, ma se kir?

Mela Nûredîn Kaya: Seydayê Mela Birhan, wexto gi rehmetlî Ezî vatên “Ha nîna nîna nîna” vatên ya, yanî awo çax, yanî çowres serrî cuwa ver, Ela zono, mi ezber kerdîb. Hende ki bi mi weş omeybî. Êy çinê bî, ma se kir! 

Burhanettin Dağ: Haa! Çinyê bî ma se kir!!

Mela Nûredîn Kaya: Yanî hela ma dîyên, ona segi zaf yo çîk qîymetlî bi. Ma ezber kerdêne ha. 

Mela Tayib Yöndeş: “El hîkmetu-Dalletun mumînî!...” Kurmoncî, kelam weşî bîb. Zazon nîşkeynê. Ayên tikên viraştên tikên nişkeyn virazê.

Burhanettin Dağ: O qêde nêbi! Nê nê! Eno zî yaniş yow çi yo! Biuwn. Zazakî ma înkey vînen, zerrê în di serron id çi xebata Zazakî ha bena, çi kelom weşî ha virazîyên. Qey Zazakî kelam nêşkêy virazê?

Abdullah Narîn: Xocam, şima misade kên? Yanî derhêq Zazakî di, zazakîyê di bîzatîhî în zonayê mîn zazayo di, Zazakî rê heqsizey kên.

Burhanettin Dağ: Ehh!

Abdullah Narîn: Vonê, yow nê, di nê, hîrê nê. Şiîr xwu yê verîn zî en sebeb ra mi nuşt. Ez şiya mêrîk ra va “Qey ti yen vonê, Kurmoncî vonê, ti Zazakî nêvonê, ti Zazakî çî nêkenê?” Mi yow melay ra va. Va “Yaw Zazakî zon nîyo kî!” Mi va “Qey?” Eyla va “Zon bîn, eger yow şiîr yê bibi, yow dêr yê bibi…”

Burhanettin Dağ: “Dêr yê bibo, nuştê yê bibo…” Hîr hîr hîr!

Abdullah Narîn: “… edebîyatê yi bibo, yow çiyê yi bibo.” Û wiley mi, ez şiya, zuwer min a şi. Yanî ez gorew ki zon zon, qijey ra ez xebêr dona. Meselen, zonanê bînon ra zî me’lumat mi, xeberê mi esta. Ez zona ke Zazakî zon û, yow esasê yi esto, yoz zonêko qedîm o, ez zon. Ez şiya mi çend hêb şiîrî nuştî, ez omeya ay merdimî heti. Mi va “Birawo delal”, mi va “to ê rojan en qêde va” mi va “Vênd yew kurmoncî û yew tirkî biyar.” Mi va “Ez şiîr biwûn, wa yini zî biwûn. Dê şiîr Zazakî şiîr Tirkî û şiîr Kurmoncî ra kêmî yê, nîyo kêm nîyê?” Mi va “Hodrî meydan!” Mi ina şiîr mi zaf weş niyêb. Û eynî merdim, bînate ra yew serr vejîya, onya mi ra, va “Şima ajan ê!” Mi va “Êleyse ez çîk nêvûn.”

Mela Tayib Yöndeş: De şo!

Abdullah Narîn: Mela Mehme Elî Wunic, nome zî don, von “Filan seydoyî ra, va mi va “Qêy şin medresûn kurmûncûn id ma Kurmûncî musên, ma nînê medresûn xwu di Zazakî ders nêdûnê? Ma qey Zazakî qesîdûn nêvonê, ma ninusenê?” Va “Lawo lawo, Zazakî çi zûn o? Zazakî ziwûn kutikûn û! Çi zûn o?” Eynî in qêde!

Burhanettin Dağ: Hîr hîr hîr hîr! Ih ih ih!...

Abdullah Narîn: Tabî êr, elhemdulîlah şikir. Yanî Kurmoncî, henzar ponc sey, yanî ponc sey serr o, ponc sêy serr o, şerqi di, Kurdiston id resmî zûn o. Zûno resmî yo. Yanî unîversîte, medreseyî yanî unîversîte yê. Yanî qici, qicêy xwu ra hetaa çî, medresa qedênen, îcazet guretên, Kurmoncî ders wendên. Êy ti zonê xwu di, ti zonê xwu di ders niwûnê, ti nimusê, ti nê qesîdan musenê nê çî musenê. Eka qîj ma zî, çendna serrî Zazakî xwu vîr ra kên. Mesela, ma, malûn ma, yanî en xisûs id medresa di Kurmûncî musen û omeyên medresûn id zî ders Kurmûncî nêdeyn?

Mela Nûredîn Kaya: Belê.

Abdullah Narîn: Zon ma ayi ra pey di mend. Ha, efendime söyliyim, yanî..

Burhanettin Dağ: Yow suwalêk ez persen. Qey eno tedrîsat id, eno îmkûnon id…

Abdullah Narîn: Ez bîn yi di çizxî biûncî. Eka Zazakî û Kurmoncî wa yow ziwûn îb veyaxut yowna ziwûn îb, ma rê çîk ferq niken. Cîrûn ma bî, cîron ma yê…

Mela Tayib Yöndeş: Ustaz ez eşkena yew cumle vajî?

Abdullah Narîn: Efendibe söylüyim, çow nişken ma, yanî eno coxrafya di sadece kurmûnc nîyê. Cîron ma kurmûnc ê, cîron ma tirk ê, cîron ma faris ê, cîron ma ereb ê. Efendime söylüyim, yanî ma enê hê yow coxrafya di, kultur ma yow o, çî ma yow o, feqet, efendime söylüyim, êyri en tehlîke est, mesela, yow tirk vaco “Tirkî zî zaze yê” meqsêd yi çina wo? Tîrk vajo “Tirkî zaze yê” meqsêd yi çina wo, asîmîlekerdiş o nîyo nê? Heee!? Êy yanî ti vajê, efendime söylüyim, yanî çî, gereka ma zûn xwu wahari kerê. Yanî, bîn esarêt yowna zûn nêfînin. Çunkî yow zûn zûno musteqîl nêbo, musteqîl nêbo, nêxelisîyun. Yanî ti vajê lehçe wo, ti vajê şîve wo, o zûn ti kişen, reyka şin hîn ben vînî şin. Zaten zûn Zazakî zî biyo vînî. Yanî biyo vînî! Ma çendi vac, biyo vînî. Yanî êri, zereyê Darê Yênî de se heb aîle ra di hêb aîleyî qicûn xwu dir Zazakî qalî nêken. Se aîle ra di hêb aîleyî qicûn xwu dir Zazakî qalî niken.

Neyse! E xocam en xisûs id eg yow-yow cumle şima est se, vajê ma uca ra pey yowna pêrs mi esto.

Burhanettin Dağ: Yow cumle ez vona, ez sadece ena vona, yanî yow şêlik, wa gueşdarî bik wa yaniş fehm nikê. Yow şêlik di zûn yê ben hîrê zûn yê ben. Yanî mi mîsal deyî, Îsvîçre mi mîsal deyî, cayê bînî mîsal deyî. Yow şêlik yow milet, yow qewm di ziwûn hîrê ziwûn. Ha ena firrr bi nomey, meselen, ma yow ê, yanî ma bire yê, ma yow ê, ema cêb ma ciya yê, ena biratî zîk nibena! Êr ez enêy von, îmkanêk estê, açix ez vona, kurmûncon dest id pere est, îmkûn est, ondan sonra ma piya xeftîyê, yew sürü înson ma kişyo, ema êr eger en Zazakî parçê ayî yo, veya ay o, yaw qey wahar nêvejyen? Qey yow televîzyon yi ronênan? Êr uydu televîzyon îmkon est, ve enê, uca hêt. Hêt bîn a zî, ma zonê yanî, êro yow ambargo ve yow asîmîle esto: zazûn mîn kurmûncon id, ma zazûn yow qêde vîn kirê. Ena polîtîka ha bena. Bow ena kesîn ve kesîn o. Enê, ma qewûl niken. Ama hêt bîn a, ma bire yê, eger ma bire yê, wa cêb ma zî yöw ib. Her xisûs id ma rê wahar vejyên. Êr zûn mi ho ben vîn, enêyê yin ho vîn nibön. Ez lawûkên yi vûn, wa o zî yê mi vaj. Ema yow tek, ti mîl yi tira kirê enê mi nivûn. Û ez mowlid yi wonen wa yo zî mowlid mi biwûn. Ha, qey ena ponc sey serr a, çar sey serr a, tim ez şiya mi mowlid yê wend? Mi zûnê yi wa xebêr da, ez şiya medresê yi, eno yow siyaset o…

Mela Nûredîn Kaya: Yanî hela…  

Burhanettin Dağ: Yow deqa! Siyaset Osmalîyûn û Îdrîsê Bîdlîsî yo. Omey cayê xizmet kewo, cayê zazûn, siyaseten yowna çizgî tehqîb kerdi, mehrûmîyet virazîya, çar sey serri, çar sey serri zazon sör ambargo ve ceza bî! Ve ena firr, bitûn tedrîsat, bitûn îmkanat, bitûn mederesî deyê kurmoncûn. Ma zîg şiyê xwu rê Kurmûncî museyê, ma Kurmûncî tedrîsat kerd, ma va zûn ma zeten ewk o. ma zîg zaten ena yow qevûl kerd. Yanî, sinî gi yow qisim kirdûn vera tirkon, yanî xwu aîmîle hîs kewo ve teslîm biyî, eynî mesela ma di zî. Ma birêy se, qêde biratî ma hereket bikir, ma ayrî se zik, her kes “Law ji xwu ra baw ji xwu ra!” 

Mela Nûredîn Kaya: “Law ji xwu ra baw ji xwu ra!” Tu kelîma Kurmoncî dekerd miyon! 

Mela Tayib Yöndeş: Ez eşkena yow çî vajî?    

Abdullah Narîn: Mala Tayib veng yen tu?

Mela Tayib Yöndeş: Veng yen. Yow çend heb kelîmeyî ez vajî.

Abdullah Narîn: Yow di cumleyî vaje. Am yowna mewzû…

Mela Tayib Yöndeş: Qêdo ki mi fom kerd, homî yo kurmoncî hê planlî, qesitlî olarak omêy zazon gênê. Ez en qenaet id nîya.   

Burhanettin Dağ: Eynî o qêde wo!…

Mela Tayib Yöndeş: Ez en qenaet di nîya. Îta ez qenaêt xwu vona. Ma ki vejyê, ma kelomon xwu veyvonid Zazakî vatên. Dersê medreson zî, eka vono “Ma çira Kurmûncî wonen?” Aya zî, memlekêt ma di, medreson ma di, fiqih, wexto gi ders omeyne dayiş, zaten mekteb başqe çinê bî, tenya medresa bî. Heyatê yi…

Burhanettin Dağ: Ti qebûl kên medresa zî Kurmoncîbî? Çî rê Zazakî nêbiya, înê, tarîxê yi, bionên tera!...

Mela Tayib Yöndeş: Ez ha behs kena. Ustaz, ez a îdîa qavûl nikena! Dersê ku omeyne dayiş Zazakî omeyne dayiş. Dersê Enwar, dersê Îbnî Qasîm, ma medereson id Zazakî wend, ma Kurmûncî nêwend.

Burhanettin Dağ: Hi hi!

Mela Tayib Yöndeş: Çimkî ma ancax Zazakî fom kerdên, ma Kurmoncî nizonayne kî! Seydon ma zî, dersa ma Zazakî dawa. Çi wext ma Kurmoncî wend? Wext ig ma şiyên miyon kurmûncon, seydon ma Zazakî nizonayên, ma mecbûr îb, semêd îlim, semêd wendîş, ma şiyên mînê yin, yin Zazakî nizonayên, derse Kurmoncî deyne. Kurmoncî ziwonêko ma ra zaf nizdî bi, ez aşm û pancês rojî di Kurmûncî musawa. Roja ewil ez şiya, Kurmoncî xebêr deyên, mi qonu fom kerdên, hende ke yowbîn ra nizdî bî. Ez şiya yow dewa Muşî, roja ewilî di, seydê min û bireyê mi xebêr deyne, mîn yew qonu, mi zonayên hê vonê se. Hendêki nizdî bî. Zeman zeman tucar omeyên myin ma, aşîk omeyên, Kurmûncî xebêr dayne. Û hende zî yowbîn ra nizdî bi, başqa yowa seçenek, yowna cehde çinê bi kî. Ez wurişta şiya Norşîn, ez şiya medresa, ders gêna. Êy seydêy ma uca ça Zazakî zonê kî mi ra Zazakî vajê! Pekî, yow ustazê ma îta Bîngol id, Çewlîg id wend, o Kurmoncî zono ders bid? Wu zî nêzon!

Mend mewlud. Ê mewlud, ma çirey niwend. Mewlid Xasî bib, hêt Hanî yo. Zazon ma çira nizanoyên, ez zî hendê nêzona. Ena yow kêmanî yin a. Qey omey Zazakî wend, kurmoncî omêy dest ra vet, vat “Haydê! Ti qey Zazakî wonen, Kurmûncî nêwonen?!” En qêde yew hereket virazîyawo? Mi bi xwu, des serrî mi teber a wend, derse mi mîn kurmoncon id wend. Yow ayrim gayrim çinê bi. Seydon ma, ma zazey daha tercîh kerdên sey kurmoncon. Hah! Têyk înson bîb, fikrê yi yanişib. Alimî zî bîle en qêde yow nefsê yi giron ib, ege ayrim bibo, en yow nuqsanî yin a. Kêmanî, yanî tikê înson bîb, seydayî bîle alimî bî, en qêde vatên kurmûnc zaza. Hem feqî yê zazey bib, hem de zî yow çî bib, yow tepkîkê yi bib, o nuqsanî yin a. Ama ma bitûn, ma îta qompîle, ma îta ra dayên ra şiyên Diyarbekir, ma şiyên Mûş, şiyên Bîtlîs, ma şiyêne medreson, hem xelq hem şar ma rê hurmet kerdên û hem seydon ma ma ra hes kerdên hem ma nonê yin werdên hem ma tera ders guretên. Ya enê holêr hendî ma çita biwaz?     

Burhanettin Dağ: Yaw aya ayrî mesela wa! Mela, înkê ma hê îlmî yow çî vonê. Ma piya bî, ma piya..   

Abdullah Narîn: Ti aye vonê, ez yowna çî vajî

Mela Nûredîn Kaya: Mela, ena ayrî mesela nîya…

Burhanettin Dağ: Meselê zonî, meselê tarîx, inê îmkon qey diye kurmûncon, qey zazon nêdiyêy, ena ayrî, ma ena gere îlmî olarak sör masa wa. Îni zî yanî bitûn Awrûpa di, bitûn unîversîton Awrûpa di Zazakî Zazakî wo! Yanî musteqîl, fekê yi ayrî wo, gramer yê ayrî wo, yanî heta, meselen, Peter Lerch 1908 id, yen aya mintiqê ma di hêverî yen kirdon sör yow kitab nusen. Bacê hewna yön, vano “Ez şiya heşt serrî ez ser o xeftiyaya, ez onyawa la Zazakî û Kurmoncî koek yin, viraşteyê yin, gramatîk yin, yanî yow ginen Med, o bîn ginen Part.” Yanî, enê ma en qêde bizon. Yanî şêlik yow o, ama, ez hêna vona, şêlik yow o, milet yow o, qewm yow o, ama zûn ayrî yo! Zûn ma lehçe niwo! Ez inê qebûl niken!...

Mela Tayib Yöndeş: Ez ena vana, gerek ena xebat, ma kurmoncon ra bekle niker, ma bi xwu biker, ma bi xwu biker.

Burhanettin Dağ: Êy înûn îz, perey hê dêst yîn id, eger ma yow se, qê war ma nivejyön? 

Mela Tayib Yöndeş: Bow, aaharê yini kum vejîyawo? Qey zonê xwu kerd hakîm, zonê yin îz biyo vinî! Kurmoncî zî êyro kîyê xwu di Tirkî xebêrî donê. 

Burhanettin Dağ: Eyla ez semêd yin hezarina merdimî omey kiştiş, kişyê, omêy kiştiş, omêy zindonon, êro zî omey yow nuqta, qêy waharê ma nivejyen? Eger ma yow ê, qêy cê wahar ma nivejyên? 

Mela Tayib Yöndeş: Yanî, yê hema ser nikowtê. Yê hema ser nikowtê. Zûn îne êr yasax o.

Burhanettin Dağ: Vîst hêb televîzyon ha dest id.

Mela Tayib Yöndeş: Kurmoncî zî ha yasax a.