Xeyalêke, Hewnêke û Alaya Tirkan

Rayîrê mi Dîyarbekir ra ver bi deşta Fîsî bi. Reya peyine mi nê dorûverî vîst û new serrî verî dîbîy. Rocêke wesarî, badê nimerocî, ma bajar ra bi texsîyêke ver bi dewe şîy. Bajarê xeyalanê ma zaf amebi bedelnayîş; ciwanîya xo de, xeyalê min û embazanê mi weşî bîy; ma welatêko azad û xoserbîyaye waştêne û bêşik hişê ma de, paytextê nê welatê azadî zî Dîyarbekir bi.

Ez texsî de dana aqilê xo: Gelo dewa ke ez tede dadîya xo ra bîya, cayê qicîya mi, cayê xeyal û kayanê min û hevalanê mi, darê vamêran, dorê dewe, ê rezê qeracê koyê peyê dewe, ê baxçeyê bîyokan, sayan û încasan, ê darê miroyan, darê tuyan, darê gozan…

Rocêke, rocanê wesarî ra, dinya weş û tîcî ya. Ma serê pirdê rayîrê Farqînî ra vîyarenê. Milê rastî ser Unîversîteyê Dîcle bi bînayanê xo aseno. Camîyêk bi çutê minareyanê xo dîmenê unîversîteyê tirkan temam kena.

Deşta Dîyarbekirî pîl û hîra ya, la emser semedo ke vartî nêvaraya, deşta hîra zey sêwîyêka perîşane asena. Cilê dirnayey pirdaye yê. Pîneyê vaşî verê tîcî de veyşayê, genim û cewê yewvincewî melul ê… Dîyarbekir ra hetanî Mermer ana yo, la nêzdê Mermerî dîmen ver bi zergunî bedelîyêno, hendî hukmê koy û hewayê serdinî xo genimê serednayeyî de mocneno. Koyê ma reyna hawarê ma de ameyê, ez dana aqilê xo û bişirêna!

Qetînî ra pey ma hendî deşta pîle ra xatir wazenê û rayîrê xo ro dewam kenê…

Deşta Fîsî, girê Dikyanosî, qawexaneyê serranê hewtayinan ê ke serê rayîrê Licê de bîy, yenê vîrê mi. Ma resenê cayê qawexaneyan la ne qawexaney ne zî hênîyê verê înan, bi awa xo ya serdine, nêasenê. Çend hebî dêsî, hînkî xirbey, dîmenêkê kahnî hişê mi de xuliqnenê, dîmenêko xirabe û kahn…

Deşta Fîsî de hendî koyê Hezanî, cayê qicîye mi aseno, serê koyî de bînayêk ronîyaya, uca ra heme derûdor aseno, embazê ke ma pîya yê, vanê tirkan serranê heştayinan de uca asasêkê leşkerî ronayo… Rayîrê neweyî viraştê, xemlê koy xirab kerdo.

Dima boyêke de ma resenê verê dewe. Ma senî resenê dewe, dîmenê hişê mi de û ê ke kewnê verê çimê mi, benê têmîyan ra. Hênîyê verê dewe ra aw nêherekêna, hênî bîyo ziwa; darê tuyan ê ke wextêke dewican binê verestîya înan de setrenc kaykerdêne, bêwayîr mendê, seke herednaye bê, ana mehzun-mehzun ewnênê. Texsî mîyanê dewe de aver şina, xirbeyê banan, paceyê bê perwazî, dêsê bê maxî, awahîyê ke wextêk bi hilm û vengê însanan bîyne germin, enka yetîm mendê… Ê nas û dostê ke verê cû ê keyan de mendêne, yew bi yew yenê vîrê mi…

Serranê hewtayinan de, zêdeyê se keyeyî bîy, nîme ra zêde bîyê xirbe, yew tede nêmaneno. Dewican verê xo dayo bajaran, hinî ci ra şîyê Dîyarbekir, hinî zî şîyê bajaranê rocawanî, miyanê tirkan de manenê.

Ma şinê verê banê ma de vindenê ke babî û dadîya mi tede manenê. Badê ke ma halê yewbînan persenê, ez ewnêna dewe û dorûverê aye ra… Heyf û heyf! Ê dîmenê ke serranê xerîbî de hişê mi de mendîbîy, hendî nêasenê. Darê behîvan, rezî, darê gozan, tuyan… Vanê serranê newayinan de ameyê veyşnayîş! Dewe ra zey verê cû vengê qelebalixî nîno, bêvengîyêka serdine dewe ser o ya…

Zerrîya mi veyşena, kelbermi yeno mi, la ez vengê xo nêkena…

Vanê rewşê Pîrike, Cinezûrî, Dêrxuste, Cimare, Licoke, Zenge û dewanê bînan Hezanî ra zaf xirabêr o… Wextêke yew ê dewan de nêmendibi la enka hêdî-hêdî ê zî benê şên.

Ez di şewî û hîrê rocî dewe de menda. Şewa diyîne, nizdîyê şefeqî mi hewnêke dî. Ez tutêko hewtserre bîya, roc qasê misasêke bibi berz, dinya weşe û tîcî bî, vizîya mêsanê engemînî bi; xo vilanê behîvan ser o ronayne û wiştêne we. Ez binê darêke de vezelîyaye bîya û mi ewnîyayne mêsanê engemînî ra… Rocî miyanî vilanê dara behîve ra dayne çimanê mi ro, ez hewn ra bîya haya, paca ro tîcî daybî zere… Bi a hêvîya ke ez dîmenê hewnê xo bivînî, ez cayê xo ra werişta, ez paca ra ewnîyaya teber ra: Alaya tirkan verê qereqole de pêl dayne, cîbêkê eskeran miyanê dewe ra vîyartêne...

Dîyarbekir, gulane 2008