XUTBEYÊ XATIRWAŞTIŞÎ

Peyxamberê ma Hz. Muhemmed (s.e.w.) hecê xo yê peyênî de roja îne, newê Zîlhîcce de, zewalî¹ ra dima, deveya xo Qaswa ser wenîşte, orteyê gelîya ‘Erefatî de vera 124 hezarî muslumanan de, hemeyê însanan rê wina xîtab kerd:

Bîsmîllahîrrehmanîrrehîm

Hemd Homay rê yo. Ma ey rê hemd kenê û ey ra ardim wazenê. Homa kamî rê hîdayet bido, êdî kes nêeşkeno ey fetelno rayîrê şaşî ser û kamî bifîno şaşîye mîyan zî êdî kes nêeşkeno hîdayet bido ey. Ez şahidîye kena ke Homayî ra teber îlah çin o. Tek o. Ferê ey, şirîkê ey, hemtayê ey û yewna sey ey çin o. Ez hewna şahidîye kena ke, Muhemmed evd û qasidê ey o.

Ey Nas!²

Qalanê mi rind bigoşdarîn. Ez nêzana, beno ke emserr ra pey tîya de ez êdî qet şima mîyan de nêbî.

Gelî merdiman!

Rojan ra na roja şima senî muqedes a, aşman ra na aşma şima senî muqedes a, şaristanan ra no şaristanê şima Mekke senî muqedes o, eynî hawa ganê şima, malê şima, namûs û şerefê şima zî muqedes ê. Û heme tewir destdergîye ra pawite yê.

Ey eshabê³ mi!

Meşte şima şinê Rebê xo het û şima rewşa xo ya ewroyî ra sewal benê. Nêbo ke şima mi ra pey hewna ageyrê gureyanê xiraban ser û milê yewbînan bipernî. Nê wesîyetê mi, êyê ke nika tîya yê, wa înanê ke tîya nîyê ra vajê. Beno ke, merdimê ke ci ra ame vatiş, nê merdimê ke tîya goşdarenê ra vêşêr fam bikero û xo bipawo.

Ey eshabê mi!

Kamî het yew emanet esto, wa bido wayîrê ey. Her tewir faîz hewanîyayo, binê linga mi de yo. Labelê şima çiqas deyn kerdo, lazim o ke şima deynê xo eynen bidê. Ne zilm bikîn ne zî wa zilm ro şima bibo. Emrê Homayî reyra nika ra pey heme tewir faîz qedexe bîyo. No edeto pîs ke dewrê cahîlîye ra mendo, heme tewirê ey ha binê linga mi de yê. Faîzo ke mi tewr vernî de hewanayo, faîzê datê mi Ebasê Evdilmutelîbî yo.

Ey eshabê mi!

Ê dawayê gonî ke şima dewrê cahîlîye de ramitêne, ê zî pêro mi hewanayî. Dawaya gonîya ke mi tewr vernî de hewanaya, dawaya gonîya Rebîaya torna Evdilmutelîbî, datanê mi ra ê lajé Harîsî ya.

Ey nas!

Heqê cinîyan bipawîn û derheqê nê gureyî de ez salix dana şima ke Homayî ra bitersîn. Şima cinîyî Homayî ra sey emanet girewtê, şima bi nameyê Homayî soz dawo û namûsê înan xo rê helal kerdo. Heqê şima cinîyan ser o, heqê înan zî şima ser o esto. Heqê şima ke cinîyan ser o yo; pawitişê namûs û şerefê keyeyê şima yo. Merdimê ke şima qayîl nîyê bêrê keyeyê şima, eke cinî bê destûrê şima înan bigîrê zere, a game şima eşkenê bineyke kutişî reyra înan bitersnê. Heqê cinîyan ke şima ser o yê; goreyê edetanê wextî ra, heme tewir îhtîyacê meşrû; temînkerdişê çîyê werdiş û piragirewtişê înan o.

Gelî mumînan!⁴

Ez di emanetan şima rê verdana, eke şima qîymetê înan bizanê û peygoş nêkerê, şima çi rey rayîro rast ra şaş nêbenê⁵. Nê emanetan ra yew Kîtabullah, yew zî Alê Beytê min o.

Gelî merdiman!

Zemano ke nêvindeno, hertim herikêno, hewna ageyrayo wextê xo yê verînî ser ke Homay ‘erd û asmên xeliqnaybî. Yew serre duwês mengî ya. Nê mengan ra çar hebî Zilqade, Zilhicce, Muherrem û Receb weçînite û bimbarek ê:

Gelî eshabê mi!

Şeytan heta bi heta na herre ser o qewet û seltenetê xo kerdo vîndî. Labelê nê çîyê ke mi hewanayî ra wet, eke şima karanê hurdîyan de bêehemîyetîye bikerê û goş bidê ey, şima go keyfê ey bîyarê, o go cesaret bigîro. Seba pawitişê dînê xo nînan ra zî dûrî vinderê.

Gelî bawermendan!

Qalanê mi rind bigoşdarîn û rind fam bikerîn. Rebbê şima yew o, pîyê şima yew o. Şima pêro Ademî ra yê. Adem zî herre ra yo. Hetê qewmîyetî ra û hetê esl û esbetî ra, kes kesî ra pîlêr nîyo. Pîlîya merdimê erebî merdimanê binan ser o çin a. Homay het pîlîye bi teqwa bena. Homay het merdimo qîymetin o yo ke tewr zaf Homay ra terseno. Musluman birayê muslumanî yo. Bi no qayde heme muslumanî birayê yewbînan ê. Heqê birayîye de dîn de tecawuz şima rê helal nîyo. Eke kes zerrîya xo ra nêdo, destê xo dergkerdişê heqê yewnayî şima rê helal nîyo.

Ey eshabê mi!

Nefsê xo rê zî zilm mekerîn. Heqê nefsê şima zî şima ser o esto. Nê şîretanê mi, êyê ke nika tîya yê, wa înanê ke nika tîya nîyê rê vajê.

Ey Nas!

Cenabê Heq her heqê şima Quran de vato. Seba warisan sewbîna wesîyet hewce nêkeno. Tut cila kamî ser o bîyo, ê ey o. La zînakaran rê mehrûmîyet esto. Bêeslo ke pîyê xo ra vêşêr yewnayî xo rê baw hesibneno, yan zî nankoro ke efendîyê xo ra vêşêr yewnayî rê xizmet keno, xezebê Homayî, lanetê melekan û zewtê heme muslumanan wa ey ser o bo. Homa teala ne tobeyê nê tewir merdiman, ne edaletê înan, ne zî şahidîya înan qebul keno.

Eshabê mi!

Homayî ra bitersîn, panc wextî nimajê xo bikerîn, rojeyê Remezanî bigêrîn, zekatê malê xo bidîn, amiranê xo rê îtaet bikerîn. Bi no qayde şima go şirê cennet.

Gelî merdiman!

Meştî şima ra mi persenê, şima go vajê se?”

Eshabê Kîram, pêro pîya va:

“Peyxamberîya ke Homayî daya, to tam arde ca, to dînê Homayî teblîx kerd, to karê xo rind ard ca û ma rê salixî day û to ma şîret kerdî. Ma bi no qayde vanê û şahidîye kenê.”

Naye ser o peyxamberê ma engişta xo ya eşhede ya bimbareke ver bi asmên kerde berz, badê tada cematî ser û rona, hîrê rey pêsero va:

“Şahid be ya Reb! Şahid be ya Reb! Şahid be ya Reb!”

_______________

1) Zewal: wexto ke Tîje tam tîtik ra destbi şîyayîşê rojawanî kena. Tîje gama ke mîyanrojî de tîtik ra bo versîyê çîyan tewr kilm î.

2) Nas: însanî; merdimî

3) Eshab: Embazê peyxamberî. Kesê ke demê vilabîyayîşê muslumanîye de sifte peyxamberîya Hz Muhemmedî qebul kerdî û cematê ey de ca girewtî û bîy embazê ey.

4) Momîn: Keso ke bawerîya xo bi Homayî arda; musliman.

5) Tîrmîzî, Menâkib: 31; Musned, 3:14, 17, 26

CÊRNOT: Alê Beyt ra meqsadê ey, Sunnetê Senîyeyê xo yo. (Seîdê Nursî, Kullîyatê Rîsaleyê Nur ra, Lemayî, Lemaya Çarine)