Yehowa û Yêxova!

Mi verê zî vatîbî, mabênê min û etîmolojî weş o!

Etîmolojî çi yo?

Etîmolojî îlmêk o û bi eslê çekuyan eleqeder o. Yew çekuye eslen kamcîn ziwan ra ya, key vejîyaya meydan, hetê veng û mana ra senî vurîyaya ûsn. Pêro karê etîmolojîyî yo.

Çekuyê ke ez wazena etîmolojîyê ci ser o bivinda, “yehowa″ ya.

“Yehowa″ çi yo?

Homayê Benîîsraîllî (cihudan) rê “Yehowa″ yeno vatene û na çekuye eslen kirmanckî (zazakî) ya!

Nika bîyo tîq-tîqa şima, şima huyenê vanê, Heq keyeyê to şên bikero mêrik, eyb nîyo ti wina tewşo-mewşo qisey kenî?

De wa tîq-tîqa şima bivîyara û huyayîşê şima binişo ke ez şima rê bivaja…

Oyo ke kitabo bimbarek ê cihudan Tewrat de nusîyayo, cihudî wextê Hz. Îbrahîmî de şonê dîyarê Kenanî de ca benê. Lajê tornê Hz. Îbrahîmî, Wisiv (Wisivê Yaqûbê Îshaqê Îbrahîmî) bi destê birayanê xo roşîyeno bi bazirganêk, o zî ey kerwanê xo de gêno beno Misir. Wisivî dima dîyarê Kenanî de xela peyda bena, qewmê cihudan şono Misir de ca beno. Seba ke uca de wayîrê mal û milkî nîyê, xizmetkarîye û suxrevanîye kenê. No hal-hewalê înan çar seserrî dewam keno. Dima Hz. Mûsa vejîyeno, înan Misir ra peyser gêno beno dîyarê Kenanî de ca keno.

Rojêk Hz. Mûsa ewnîyeno ke yewero misirij ho yewerê cihudî kuweno. Mûsa dano misirijî ro, ey beno zereyê gumeyî de nimneno. Na xebere şina goşê Fîrawûnî, pê gêreno ke ey bikişo. Mûsa remeno şono dîyarê Mîdyanî, kênaya kahînê ucayî de zewicîyeno û şono pesê înan ver. Rojêk pesî erzeno xo ver, gêno beno ko. Ko de kile kewena leme, leme veşena û veşena nêqedîyena. Waxto ke Mûsa verê xo çarneno leme, zereyê kile ra veng yeno, Heq ci ra vano: Mûsa, ez ha tîya de. Nêzdî mebe û çarixanê xo ninganê xo ra biveje. Çike tîya erdo bimbarek o (Mîyanê ma elewîyan de wexto ke şonê cayanê bimbarekanê sey Sultan Baba û Duzgin Babayî ser, solanê xo vejenê, warpay şonê.)

Heq, Mûsayî ra vano: Ez Heqê pîyê to ya, Heqê Îbrahîmî ya, Heqê Îshaqî ya, Heqê Yaqûbî ya. Seba ke Mûsa terseno biewnîyo Heqî ra, rîyê xo nimneno.

Heq Mûsayî ra vano, ezab û îşkenceyo ke qewmê mi (benîîsraîlî) tede yo, mi dî. Feryad û fîxanê înan ame goşê mi. Mi dî ke ê misirijî çi cefa bi înan kenê. Seba ke qewnê mi Misir ra bivejê, ez to şirawena verê Fîrawûnî.

Mûsa vano, ez kam a ke şona verê Fîrawûnî û benîîsraîlî Misir ra vejena?

Heq vano, ez piştîya to de ya, bazîyê to de gêna.

Mûsa Heqî ra vano ez ke bişora verê benîîsraîlî û ci rê bivaja, Heqê pîr-kalikanê şima ez şirawita verê şima; ê do mi ra bivajê, nameyê ey çi yo, o wext ez do înan rê bivaja se?

Heq Mûsayî ra vano, ez YÊ XO WA (YA). Ti înan rê bivaje, YÊ XO WA.

Seke şima zî vînenê, na çekuye hema-hema qet nêvurîyaya, sey formê xo yê roja verêne menda, hurr kirmanckî ya!

De şima nika zî mi ra vanê ke keyeyê to şên bo mêrik, eyb nîyo wina tewşo-mewşo qisey kena?

__________

* No nuşte "Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 47, Dîyarbekir 16-28 Sibate 2013, r. 1" de weşanîyayo.