Ziwanê Fotografî

Fotografî tim balkêş ê. Fotografî wayîrê ziwanêkê taybetî yê. Esas fotografî çîyo ke aseno ra wetêr, çîyo ke aseno ra xorînêr û hîrayêr çîyan nîşan danê. Mi gore ruhê fotografan zî esto. Fotografî wayîrê ziwanî yê, qisey kenê, heta ke tayê fotografî xetîban ra holêr qisey kenê.

Tayê fotografî estê, şênê rewşêk, meseleyêk yan dozêk hende weş karîkaturîze yan sembolîze bikerê ke belkî bi hezaran romanî, hîkayeyî, şîîrî û analîzê polîtîk-sosoyolojîkî nêşê bikerê.

Mesela no fotografo cêrin.

Mi zaf ewnîyayo nê fotografî ra, bi seyan rey mi ewnîyayo. Her gama ke ez ewnêna nê fotografî ra, rewşa tirkan û kurdan yena vîrê mi.

Goreyê qenaetê mi ra no fotograf tam halê tirkan û kurdan, pozîsyon û têkilîyanê înan karîkaturîze keno. Yanî, halê kurdan û halê tirkan tam nawneno. Ne kêmî ne zêde.

Polîs, yanî tirk hêzdar o, perwerdekerde yo, mird o, kinc û kolê ey, çeka ey tam ê. Dişmenê xo wina mehkem qefelnayo ke dişmen felek bo zî nêşêno mîyanê destanê ey ra xo bixelisno. Çimê polîsî ewnênê cayêna ra, çunkî pabeyê ardimî yo.

Kurd domanek o, naşîn o, xeşîm o, xilfik o, gunek o. Perwerde nêdîyo, çeka ey çin a, kinc û kolê ey perîşan ê. Kêmqewet o, nêşêno xo muhafeze bikero. Tu cayê ke ardim biwazo zî çin o, ewnêno erd ra. Hêvîya ey herra sîya ya.

Gama ke însanî Homayî ra hêvîyêk kenê yan duayan kenê, sereyê xo hewananê, acor ewnênê asmên ra. La kurd ewnêno erd ra. Hêvîya kurdî Homayî ra zî birrîyaya, Homayî ra zî heredan o. Coka tengane de mergî wazeno.

Mi zaf dîyo, ez zaf bîya şahid. Kurdî gama ke kewenê tengane, herinda ke vajê “Ya Rebî ti mi rê ardim bikerî, ti mi rê çareyêk peyda bikerî” vanê “Ya Rebî ti ruhê mi bigîrî, ez bimrî, xo rê bixelisî!” Eke Homa bi xo nêwazo ruhê înan bigîro, ê bi xo gênê. Tarîxê ma yê sîyasî de, bitaybetî nê hîris serranê peyênan de “ruhê xo girewtiş” yanî “xo kiştiş” (bîyenê girevê vêşanîye, xo veşnayîş, bomba xo de teqnayîş) zaf o.      

Fotograf de tirkî kurd binê çengê xo de zaf mehkem, pêt şidênayo. Kurd dejeno, janê şikîyayîşê estikan kezeba kurdî de tîr keno. Rewşa kurdî perîşan a la merdim wina hîs keno ke halê teslîmîyetî kurdî de nêaseno. Merdim vano qey, eke kurd nê mengeneyî ra bifelitîyo, yan zî tirk biney mengene sist bikero, beno ke kurd bêro ra xo… 

Tewr tay nêzdîyê neway serran o, yanî ronayîşê Tirkîya ra nat pozîsyonê tirkan tam pozîsyonê nê polîsî yo. Bêrehm, bêmerhemet, hêzdar, êrîşkar û zalim…

Rewşa kurdan zî tam rewşa nê domanî ya. Kêmqewet, bêmecal, pêpergal, xeşîm û mezlum…

Ez vana qey bi hezaran romanî, hîkayeyî, şîîrî, analîzê polîtîk-sosoyolojîkî bêrê nuştene hewna zî nêşênê bi qasê nê fotografî rewşa tirkan û kurdan weş îzeh bikerê yan binawnê.

Ez vajî se? Homa zaliman îsleh bikero, hîdayet bikero û mezluman zî bikero wayîrê fehm û ferasetî…