Ziwan-Kom Kongreya Xo ya Yewine Virazeno

Komela Ziwan, Huner û Kulturî (Ziwan-Kom) ke emser hamnanî Dîyarbekir de hetê çend kurdperweran ra ronîyabî û xebata aktuelkerdişê kirdkî (zazakî, kirmanckî, dimilkî) xo rê kerdo amanc, do roja newê çeleyê 2011î de kongreya xo ya yewine virazo.

Endamê Ziwan-Komî reya verêne salona Odaya Muhasiban a Dîyarbekirî de kom bîy, yewbînan şinasna û derheqê rewşa komele de malumatî day.

Goreyê malumatanê ke serekê îdareyê muweqetî yê komele Bîlal Zîlanî day, serrêk ra ver amadekarîya ronayîşê komele dest pêkerdo. Bîlal Zîlanî wina va: “Reya verêne par zimistanî da-vîst merdimî seba ronayîşê komele kom bîy la o kombîyayîş de hîna zaf nameyê komele munaqeşe bi. Nê kombîyayîşî ra dima ma çend embazan xebata ronayîşê komele dewam kerd û axir ma nameyê ‘Ziwan-Kom’î ser o pêamey. Netîce, badê ke ma desturname û programê komele zî amade kerd, ma peynîya aşma nîsane de seba ronayîşê komele muracatê walîyîye kerd. Badê çend îtîraz û rastkerdişan, axir walîyîya Dîyarbekirî peynîya aşma tebaxe de resmîbîyena komele tesdîq kerd. Nika dorê 30 endamê komele estê la xebata qeydkerdişê endaman dewam kena.”

Dima, Seîd Aydogmuşî da zanayene ke ronayîşê komela Ziwan-Komî na merhele de yew îhtîyac bi. Seîd Aydogmuşî qiseykerdişê xo wina dewam kerd: “Na komele girêdayê tu îdeolojî, partî yan hereketêkê sîyasî nîya. Endamê na komele kesê îdealîst ê ke kirdkî ra hes kenê, wazenê kirdkî nêmiro, roje bi roje aver şiro. Mîyanê hereketanê sîyasîyan yê kurdan de hetanî nika ziwan nêbîyo argumentêkê xebata sîyasî. La êdî ha ziwan vera-vera beno babeta munaqeşeyan. No çîyêko musbet o. Na çerçewa de Ziwan-Kom hetê ziwanî ra heq û huqûqê kirdkî (zazakî) paweno. Kesê ke nika endamê komela ma yê, heme Dîyarbekir de nîyê. Qismêk ha Mêrsîn de, qismêk Anqara de estê. Şert nîyo ke îlla Dîyarbekir de bê, her ca ra merdim şikêno bibo endamê na komele û hetkarîye bikero. Ma wazenê Dêrsim û Gimgim ra zî endamê ma estbê. Merdim esto ke pereyê ey estê, wazeno bi peranê xo beşdarê na xebate bibo; merdim esto zanayîş yan hunerê ey esto, bi zanayîş, huner, qeleme û vengê xo beşdar beno; merdim esto ke wextê ey esto, wextê xo dano karê organîzekerdişê na komele. Yanî her keso wayîrê şiûrî, her keso ke ziwanê xo ra hes keno, eşkêno na xebate de wezîfeyêk bîyaro ca.

Çi rêxistin, partî yan hereketê kurdan estê, ma rê heme seyyewbînan ê, seba aktuelkerdişê kirdkî ma eşkênê hemîne reyde xebate bikerin. Tu kes ne reqîbê ma yo, ne muxalîfê ma yo.”        

Dima, Ehmedê Dirihî derheqê rewşa aborî ya komele de malumatî day û va, “Goreyê desturê komele, her endam ganî tewr tay aşme 20 Lîra, yanî serrewext 240 TL aîdat bido. La kesê ke biwazê şikênê zêde bidê. Hetanî nika, 1200 TL aîdat û bexş pere arêdîyayo. Nê pereyî ra ma seba mesrefê defter û noterî 500 TL xerc kerdo, 700 TL ha hesabê banka yê komele de.”

Ehmedê Dirihî va, “Ez sey muhasibê komele tu kesî ra ardim yan aîdat nêwazena. Ez herinda naye de numreyê hesabê banka dana, wa endamî yan zî dost û piştgîrê na komele xo rê xovero pere bierzê banka.

Hesabê komela Ziwan-Komî nê yê:

Seba pereyê tirkan (TL): Ahmet Kasımoğlu, Ziraat Bankası Diyarbakir Şubesi, Hesap No: 91-31436994-5003

Seba yuroyî (Euro): Ahmet Kasımoğlu, Ziraat Bankası Diyarbakir Şubesi, Hesap No: 91-31436994-5004

Ehmedê Dirihî qiseykerdişê xo wina dewam kerd: “Şarê ma ha pêhesîyayo ke seba averberdişê kirdkî (zazakî) komele ronîyaya û ma ra cayê komele persenê. Ma zî vanê cayê ma çin o. Ma rê yew ca lazim o.”    

Dima Roşan Lezgînî qisey kerd û va, “Ziwan-Kom komeleyêka hunerî û kulturî ya, hedefê aye bi di çekuyanê basîtan îfade beno: aktuelkerdişê kirdkî.

Ma heme zanê ke mîyanê sînoranê Tirkîya de çi sosrete ameya sereyê kurdan û kurdkî (kurmanckî, kirdkî) ser de. Nê serranê peyênan kurmanckî (kirdaskî) nîsbeten resaya merheleyêka hole; gelek kadroyê kurmancan virazîyayê. Herçiqas kirdkî ser o zî nê serranê peyênan xebatê zaf erjayeyeyî bîyê la rewşa kirdkî tehluke de ya. Seba ke ma kirdkî aktuel bikerin, tewir bi tewir xebatî lazim ê, ganî ma nê wareyî de xebatêka zaf-tewire û dewlemede bikerin. Mesela, Grûba Xebate ya Vateyî bîy des-pancês serrî ke tesbîtkerdişê qaydeyanê nuştişî û standardîzekerdişê na lehçe ser o xebitêna, ferhengan amade kena, xebata xo dewam kena. Problemê kirdkî tena standardîzekerdişê lehçe nîyo. Na komele zî eşkêna wendiş û nuştiş teşwîq bikero; eşkêna kursan akero, musabeqayan virazo. Çiqas dewê girdî, nehîye, belde, qeza û şaristanê ke tede kirdkî qisey bena, hemîne de bidore semîner, panel û konferansan virazo. Sey nimûneyî, na komele eşkêna Gêl, Pîran, Hênî yan ma vajin Dara Hênî de seba hîrê saetan yew qawexane kîra bikero. Hewteyêk verê cû ra îlanan vila bikero, afîşan bialiqno ke filan roje, filan saete, filan qawexane yan salone de derheqê edebîyatê kirdkî, derheqê rewşa kirdkî (kirmanckî, zazakî, dimilkî) de semîner yeno dayene. Cayê ke semîner dîyeno de yew standê kitaban abibo, kitab û kovarê kirdkî bêrê rotene, slaytî bêrê nîşan dayene. Her kitabo ke bêro rotene, her kovara ke bêro wendene, yew kadroyê kirdkî ana meydan. Kirdan rê kadroyî lazim ê, kadroyê ciwînayîşê ziwanî, hunermend û nuştoxê kirdkî lazim ê. Eke nê semîneran de derheqê rewşa kirdkî de, derheqê edebîyatê kirdkî de bêro qisey kerdene, malumat bêro dayene, na babete de hîşyarî bêro viraştene, bi no qayde şarê ma derheqê rewşa kirdkî de hîşyar bibo, seba aktuelkerdişê kirdkî do zaf tesîrêko hol virazîyo. Na komele eşkêna venga zanaye, şaîr û edîbanê ma bido, bi nê hawayî, dewanê girdan, nehîye, belde, qeza û şaristananê ke tede kirdkî qisey bena de semîner, panel û konferansan organîze bikero. Nê karî tam karê yew koemele yê, komeleyêka sey Ziwan-Komî ke xo rê aktuelkerdiş, geşkerdiş û averberdişê kirdkî kerdo hedef. Na komele sey yew rêxistine yan partîyêk sîyaset nêkena helbet. Fikrê ma yo sîyasî o yo ke ma kurd ê, mîyanê kurdbîyene de heqê her lehçe esto ke xo organîze bikero, lehçeya xo aver bero.

Kirdê ma, qiseykerdişê lehçeya xo ra şermayênê; yew barîyero psîkolojîk esto ke nêverdano şarê ma bi asanî kirdkî qisey bikero. Ganî ma tebeqeyê zanayan, ma vajin sey doktor, avukat, malim û heme wendeyî mîyanê şarê xo de yew hîşyarî virazin. Eke no tebeqe, ma vajin, şaîr, hîkayenuştox, romannuştox, sîyasetkerdox û zanayeyê ma yê bînî mîyanê şarî de bi kirdkî qisey bikerê do şermê şarê ma zî wedarîyo.

Na komele wa sey komelanê klasîkan nêxebitîyo. Xebata tewr bingehîn û bitesîre a ya ke mîyanê şarî de bêro kerdene. Nika yew buroyê ma esto, yew adresa ma esta. Na merhele de wa qet dayreyêkê ma çin bo, muhîm o yo ke merdim xebate bikero. Eke ewro yew dayreyê ma estbo, tewr tay aşme 1500 TL mesrefê nê cayî şino. Ma eşkênê bi 1500 TL çend semîneran organîze bikerin.

Na komele, helbet wayîrê fikrêkê sîyasî ya; sere de fikrê ma yê sîyasî no yo ke ma heme xo kurd zanê û ma kurdperwer ê. Nika 5 lehçeyê kurdkî estê, her lehçe wayîrê eynî heqan a. Yanî, heqê her lehçe esto ke xo organîze bikero. Ma vajin, mîyanê kurdan de, Kurdîstan de cayê ke tede kurmanckî qisey beno, wa uca perwerde bi kurmanckî bo. La cayê ke tede kirdkî qisey beno, heqê ma esto ke ma vajin wa uca perwerde bi kirdkî bo. La na komel a, komeleyêka ziwanî, hunerî û kulturî ya, ma sîyasetê rêxistin yan partîyan nêkenê, ma karê komeleyî kenê. Her partîya kurdan ra, terefdarê her rêxistin yan fikrêkê cîyayî eşkênê na komele de ca bigîrê. Feqet xebata na komele de ma terefdarîya fikr û partîyan nêkenê, ma tena seba aktuelkerdişê kirdkî xebitênê.”

Badê qiseykerdişê heyeta îdareyê muweqetî yê komele gelek endaman zî bi dore qisey kerd. Hemîne keyfweşîya xo îfade kerde. Peynî de qerar ame girewtene ke îdareyê muweqet yê nikayî hetanî kongre komele îdare bikero û kongre organîze bikero. Endamê bînî zî hetê madî û manewî ra piştgirîya xebate bikerê, xebata qeydkerdişê endaman zî dewam bikero.

Kongreya yewine ya komele do roja 09.01.2010 de bêro kerdene. Eke a roje zafaneyê endaman kom nêbê, do roja 15.01.2010 de bêro kerdene.