Kerkinc û Teyra Masewere

Rojan ra yew roje yew teyra masewere bena û kenarê yew dole xo rê kena welat. Her roje na dole de yew mase tepiştêne û werdêne. Karê aye no bi, nê karî ra zî zaf keyf girewtêne û sewbîna yew kar zî nêkerdêne.

Mudetêko derg karê masewere no bi, heta ke hinî bîye pîr û nêweşe. Rojêke ewnîya hinî qewet ra kewta, sey verî nîya, kişta awe de xo eşt erd ke maseyan bifîno dame, hêz da xo û xo herekna hetê maseyî ser nêeşka bitepişo, mase mîyanê pencanê aye ra vejîya, xelesîya û şi. Peynî de bîye rencan û yew goşe de ronişte û xo bi xo fikirîya, va, “Heyf o ke mi no emrê xo yo ciwan berhewa kerdo ra, mi seba pîrîtî zewade arê nêkerd. Ez nika hinî nêeşkena yew mase zî bitepişî. Hinî mi rê lazim o ke ez yew hîle kar bîyarî, yew rayîro asan bivînî.”

Masewere no qayde va û şîye nizdîya sikreyê awe, ronişte. Uca de keyeyê kerkincî estbi. Bi halêko pejmurde xo ant pêser û xo bi xo dest bi xeberdayîş kerd û no demo xerab ra gerezdarî kerd.

Kerkincî nê vateyê masewere ke eşnawitî, sereyê xo mîyanê awe ra kerd berz û va:

- Hevala erjaya, bela dûrî bo. Ez ha vînena ti zaf perîşan û xemgîn a. Gelo çi qewmîyayo?

Masewere cewab da:

- Ez çira xemgîn nêbî? Ti zanî ke ez roje de seba werê xo yew, en zaf di hebî maseyan tepişena û pê ciwîyena ke hema pê nêmirî. Ez no qayde razî bîya ke hûmara maseyan zî zaf kêm nêbîyêne. Labelê ewro di seydarî pê toranê girdan ameyî tîya, ewnîyayî na gole ra û va:

- Noca de seydê maseyan xirab nîyo labelê maseyê bêvan goleke daha hol ê, vernî de ma maseyanê ucayî bitepişî, uca ra pey ma bêrîn nînan ser. Ez ewnêna ke maseyî mîyan ra wedarînê, mi rê zî hinî roşt nêmaneno. Aye ra zerrîya mi veşena.

Kerkincî na xebere da maseyan. Ê zaf tersayî û yew xewf dekewt mîyanê înan, dima înan kerkincî ra va:

- Teyra masewere raşt vana. Her çend a dişmenê ma bo zî roje yew yan zî di maseyî tepiştêne û qefleyê ma ra zaf kêmanî nêvirazîyayêne. Labelê eger seydarî biameyêne ma pêro tepiştêne, ma ra yew nêverdayêne.

Kerkincî va:

- Zaf hol beno ke ez masewere ra bipersî ma se bikeri?

Dima, kerkincî va:

- Verînan vato, dişmenan dir muşawere mekerên. Labelê masewere bejayî de ciwîyena, beno ke aqilê aye ma ra zêdeyêr bo.

Nê xeberdayîşî ra pey, pêro pîya şîy verê masewere, vat:

- Ey teyra zanaya, ma zanî ke belayê girdî bêrî vernîya yewî, gere dişmenîyanê xo yê qijkekan xo vîr ra bikero. Her dem ciwîyayîşê to pabesteyê ma bi, nika zî ciwîyayîşê ma pabesteyê aqil û hîşê to yo. Seba xelasa ma çi kewno hîşe to?

Masewere va:

- Qewetê mi û şima nêreseno seydarê maseyan. Bawerîya mi, rayîro hol no yo ke ma na dole ra vecîme şêrî golêk ke ha peyê nê koyî de, mi a goleke dîya. Eke ma pêro bieşkî şêrî, uca de her wext asanî esta. Hema linga yew ademî nêresaya uca.

Maseyan va:

- No fikrêko zaf baş o. Labelê na gole ra heta a goleke rayîr derg o, bê ardimê to ma qewet nêresnênî nê karî bikî.

Teyra marwere va:

- Ez yew çî nêvana labelê wext teng o, beno ke seydarî rojêk badî bêrî biresê tîya.

Maseyan masewere ra lakavey kerd û peynî qerar da. Masewere her roje di rey çend hebî maseyan bena goleke. Masewere yew posteyê hînduyî peyda kerd û kevze ra seba ey yew pêlek viraşt. Her roje di donimî, nîmroj û êreyêk di maseyî kerdêne o poste û kerdêne nequra xo ra û firr dayêne şîyêne. Senî ke bîyêne berz şîyêne pê ê tepeyî, maseyê xo bi asanî werdêne. Caxê înan zî hema uca de kerdêne pêser û bi pêlekê xo yê vengî agêrayêni.

Heta çend rojî karê masewere inahawa bi. Zereyê xo de pê maseyan huyayêne. Vatêne, “Raşt vato, heta ehmeqî dinya de bibî tembelî zî bêçare nêmanenî!”

Yew roje kerkincî aye ra va:

- Ez wazena goleka newîye bivînî û selametîya maseyan embazanê înan rê bîyarî. Ti ewro mi xo dir berî hol beno.

Masewere senî ke na xebere eşnawite, xo bi xo va, “Kerkinc keweno etrê maseyan, beno ke maseyê ke tîya de yê, înan rê guman peyda bikero. Baş o ke ez ey biresnê verê embazanê ey û ez xirabîya nê dişmenê bigumanî ra bixelesî. Bi inahawa kerkincî ra va:

- Hema ca de esparê serê paştîya mi bi, ez to berî goleka maseyan bivîne û ma agêrî.

Masewere firr da, epey şîye, aye waşt kerkincî bibero cayêkê dûrî ke hinî nêeşko tepîya bêro. La wexto ke serê tepeyî ra bîye berz, kerkincê biaqilî asteyê maseyan uca de dîyî û fehm kerd ke wezîyet senîn o. O wext xo bi xo va “Nika mi rî lazim o ke ez aye dir ceng bikerî û heyfê maseyan bigêrî. Eger ez bieşkî aye mîyan ra wedarî, ganê xo û maseyê ke mendê xelesnena, eger qewetê mi aye nêresa, ez ko bi sereberzî bimirî.”

Kerkincî qerarê xo da, ca de xo eşt milê aye ser, pê pencanê xo qirika aye de pêt tepişt, wişk şidêna û a weta eşte. Masewere bêhîş bîye û ê cayê berzî ra gina erd ro. Kerkinc wexto ke bawer bî masewere merda, pê zor xo resna dole û xebera hîleyê masewere maseyan rê berde û va:

- Masewere eşnawito ke tayê wextan de beno ke hîlekarî û zorbayî pere bikero. Labelê nêzana ke bedelê xayînîya embazan dir ganê xo dayiş o.

Seba ke masewere bedelê xayînîya xo da, maseyî zaf keyfweş bîyî û xo rê ehd kerd ke hinî çi rey bawerîya xo bi vatişê dişmenî nêyarê. (*)

_________

(*) Çime: Kitabê musayîşê farisî yê sinifa çarine. Na mesela hîkayanê Kelîle û Dinme ra newe ra nusîyaya.