Kose û Hîrê Birayî

Şarê ma na seserra peyêne de hetê dewletanê kolonyalîstan ra zaf xapîya, xeyal û hêvîya xo şikîya. Dagîrkeran pê dek û findan, xayînîye û hesudîye şar tîyevero kerd û sey xo îdare kerd. Nika ez şima rê yew mesela vana. Na mesela hal û rewşa şarê ma û dewletanê kolonyalîstan zaf hol nawnena.

Wextêk yew dewe de yew kose beno. Kose zaf feqîr beno, yew her û yew zerdê (altın) cinîya ey vêşêr sermayê ey çin beno. Şew û roje nişeno ro, pîlanan virazeno, ê planan raşaneno newe ra planan virazeno û peynî de qerarê xo dano. Kose vano, cinî, na feqîrîye hin nêancîyena, ti ê zerdî bide mi, ez şina bazar tucarî kena. Cinî verê cû herçiqas zerrî nêkena, la deyaxê israrê koseyî nêkena. Kose zerdê xo gêno herê xo şaneno xo ver, şino bazar. Ewnîyeno her kesî yew etîketê fiyatî milê herê xo ro aleqnayo, kamî ser o pancas, kamî ser o se banqnot, fiyato tewr zêde di sed banqnot ha nuşte yo. Kose yew mabên de zerdê xo keno binê boça herî û hama yew etîketî ser o di hezar banqnot nuseno û milê herê xo ro aleqneno.

Şarê bazarî çew tera çîyêk fehm nêkeno, kam vîneno helêk tera ewnîyeno vîyareno. Hîrê birayî bazarî mîyan ra gêrenî yenî herê lacekî ver. Birayo qic vano gelo ma bazar de gêrayî di sed banqnot ra zêde ma fîyatê herî nêdî, çira fîyatê nê her hind zêde yo. Kose vano, herê mi zaf bi qîymet o, eke şima mirda ey cew bidî ci û şewe binê ey ra yew xalî rakerî, serê sibay o  yew zerd keno. Kose nêdar keno ke birayî pê bawer nêbî, vano, eke şima bawer nêkenî, biewnî mi ewro cev rew ra dayo ey, şino yew nicika xo dano kokê boça herî ro, yew zerd binê boça herî ra kewno war. Birayî zerdî gênî ewnîyenî ke zerd heqîqî yo, vîst û çar eyarî yo. Birayî vanî, tamam, ma herê to herînenî. Kose vano, ama zerdo ewroyin ê min o. Kose zerd û di hezarî peranî xo û hîrê birayî zî herê xo gênî şinî keye.

Birayî xo mîyan de yenî pê. Şewa verêne birayo pîl, şewa bîne birayo mîyanên û şewa hîrêyine zî birayo qic herê xo kenî mêman û dore wina dewam kena. Birayo pîl herî beno keye, yew kîlime bin de rakeno û cew keno herî ver, heta serê sibayî çimê xo pira nênano, dorûverê herî ro gêreno. Ama herê lacekî zerd nêveceno. Saeta ey debena, birayo miyanên dano ber ro, vano, bira eke to zerdê xo girewt herî hedre bike, ez ameyo herî bero. Birayo pîl fehm keno ke xapîyayo ama xo rê nêşikneno, vano, mi zerdê xo girewt û her hedre yo. Birayo mîyanên herî beno keye, senî ke koseyî terîf kerdo, pêroyê şertan ano ca ama her zerd nêveceno. Birayo miyanên zî fehm keno ke koseyî ê xapênayî ama o zî xuya nêdano, roja bîne herî teslîmê birayê qicî keno.

Birayo qic herî beno keye, o zî sey birayanê xo heta serê sibayî herî rê yew ezet-îkram keno. Ama hêvîya birayê qicî biryena, her zerd nêveceno. Birayo qic hêriş keno, her di birayan ser, vano, herî zerd-merd çîyêk nêvet, şima zûrî kenî. Koseyî ma xapênayî, haydîn ma şîrî koseyî bikişî. Her hîrê birayî sîlihê xo gênî û holarê (hefsarê) herî gêênî şinî hetê koseyî ra.

Kose senî reseno keye, o zano ke hîrê birayî heta di-hîrê rojan ramenî ey ser, o rid ra yew plan virazeno. Kose şino yew varek herîneno, varekî serebirneno, goynî dekeno yew towre, binê fîstanê cinîke de, pîzeyê aye ser o girê dano. Kose cinîya xo ra vano, hîrê mêmanê ma yenî, eke ez to ra vacî, ma rê çay-qehwe hedre bike, o wext ti biqîre mi ser. Ez hêrs bena kardî gêna dana pîzeyê to ro, ti xo helêk bi recifne û binane mergî. Badî hêrsê mi ke vîyart ez lulî gêna, verê sereyê to de nişeno ro, zerrîya vêşaya ra to rê lulî cenena, ti hêdî-hêdî bena ganî û werzena pay şina teber. Cinî vana, wa bo.

Yew wext ser ra şino, hîrê birayî resenî berê koseyî ver û req-teq pay-paykilî yenî ber. Kose senî ber akeno, hîrê birayî hêrîş kenî ey, kose bi yew vengo nerm û sakîn vano, qey se bi, mesela çi ya? Ê vanî, to ma xapênay, herê to zerd nêvet. O vano, herhal şima cewê ey zaf da, o rid ra zerd nêvet. Ama çîyê nêbeno, teber de mevinderî, bêrîn zere, ez peranê şima bido. Birayî şinî oda de ronişenî. Kose vano, cinî leze mêmanê ma ameyê, ma rê çay-qehwe-nan hedre bike. Cinî vana, ti werzi hedre bike, karê mi zaf o, destê mi veng nîyî. Yew koseyî ra yew cinî ra, beno yew şemate. Kose hama kardî gêno, serê pîzeyê cinî de dano piro. Towrê gonî diryeno, oda de gonî ragêrena û cinî helêk recifyena û xo dana merg.

Kose kardî dest de yew uf-puf kewno ser, yew mudet zereyê oda de çerixêno. Cinî hama ha ortê oda de dergbîyaya, bineyke hêrsê koseyî nişeno, şibake ra lulîya xo gêno verê sereyê cinî de nişeno ro û derdin-derdin zerrî ra ceneno. Cinî hêdî-hêdî dest û linganê xo leqnena û bena ganî. Werzena pay, oda ra şina teber. Birayî benî şaş, vindenî nêdarê kose û cinî kenî. Kose werzeno lulîya xo şibake de ronano vano, qusurê ma meewnîn. Kar-halê ma ona yo. Ez hela ke hêrs bîyo, ez dano piro, cinî mirena, badê ez lulî cenena, hewna bena ganî.

Birayî vanî ma fikrê xo bedelna, ma peranê xo peyser nêwazenî. Eke ti na lulî bidê ma, ma yenî pê. Kose her û lulî tirampe keno û her hîrê birayî kewnî têhet şinî keye. Na rey verê birayo qic lulî beno keye. Êre de birayo qic vano cinî mi rê çay bîya. Cinî ana. Cinî ra awki vazeno, nan wazeno, qehwe wazeno. Peynî de cinî hêrs bena vana, to rê nêqerfîyayî, werze pay, ti çina wazenî, şo bigîr, ez xizmetkara to nîya! Lacek hama kardî pîzeyê cinîke de dano piro. Gonî-gonîşêr kewno cinî ser, cinî mirena û qicî dor-verê dayka xo gênî. Yew qîrî-medet bermenî. Birayo qic seke çîyêk nêbîyo, orte de helêk çerîxêno, badî ewnîyeno qicî aqil pernenî hama lulîya xo gêno verê sereyê cinî de nişeno ro. La lulî ceneno-nêceneno cinî ganî nêbena. Kewno sereyê ey ke hewna xapîyayî ama hin rîyê ey çin o biewnîyo însanan ra. Lacek kesî ra qal nêkeno.

Roja bîne lulî beno dano birayê orteyinî. Yewna roje ra dima hûmara merdena cinîyan resena hîrê. Birayî cenazayan wedarenî û çek û rextê xo têbestenî hewna ramenî koseyî ser.

Kose na rey gure pît tepîşeno, bero asinîn keno pa û şibakan pêro dês keno. Hîrê birayî dewijan ra zî ardim wazenî tifingan nanî pa. Ama sekenî-nêkenî nêşênî koseyî keye ra teber kerî, tepîşî.

Birayo pîl vano, wa pêroyê dewijan bêrî lojina koseyî ra gîyê xo bikerî war, o yew mudet ra pey deyax nêkero do bêro teber. Pêroyê dewijan şew û roje nêvanî, locina koseyî ro gîyê xo kenî war. Kose zî bin de betal nêvindeno, ê gîyî sey tezeka heywanan dano dêsî ro, keno wişk, keno ciwalan û keye de îstif keno. Yew mudet ra pey keye de ca nêmaneno, şewêk yew firset vîneno vano, cinî ez yew bar wenena herî beno teberê dewe wa hebê ca hera bo. Kose her barî keno û nimitkî dewe ra kewno teber. Epey yew mudet herî rameno, çatê rayîran de binê yew dara gozêre de mola dano, barê xo ronano.

Helêk dima yew merdim holarê estora xo gêno yeno binê dare, faslê hal-xatirî ra pey barê xo roneno vano, erey o. Ez emşo tîya de mola dano wa estorê mi asû bo (biarisîyo) ez siba rew ra kewna rayîr. Kose lacekî ra vano barê to çina yo û ça ra yenî ser a şonî? Lacek vano, ez serraf a, barê mi pêro zerd î. Ez Bexdad ra yena şina Îstanbûl. Lacek vano, la barê to çina yo, ti ça ra yenî, ser a şonî. Kose vano, ez tucarê yaqutî yo, barê mi pêro yaqut o. Ez Tehran ra yena şina Şam. Kose nîyetê xo xerepneno, hama sereyê xo de plan virazeno vano, qusurê mi meewnî ez zaf betilîyayo û rayîrê mi zaf durî yo, veneka mi ameye, ez rakewena. Lacekî zî nîyetê xo xerepnayo, o zî pawe yo ke kose rakewo. Vano hewnê mi zî yeno, ez zî rakewena. Kose hama xur-xure nano xo ser, pawe yo ke lacek rakewo ama hindo dî lacek werişt. Barê koseyî wena estora xo û barê xo ca verda şi. Kose zî werzeno barê zerdanê lacekî weneno herê xo û peyser agêreno keye.

Kose hewna bi nimitkî yeno keye. Serê sibayî dewijî hewna yenî lojina koseyî ser, kerran erzenî ber û şibakanî ey, kose cêr ro zerdan înan rê erzeno, dewijî ecîb manenî. Vanî to hende zerdî ça ra ardî, ti zerdan erzenî ma? O vano ehmeqên, mi gîyê şima dês ra kerd wuşk, kerd ciwal û berd dewanê derûdorî de bedelna bi zerdan.

Hîrê birayî dewijan ra vanî, ma zaf zerar dîyo, verê pêro bêrîn lojina ma ra gîyê xo bikerî. Dewijî yew mudet pîl-qic heme kes şino lojina birayan ro gî keno war. Ê bin de gîyî dês ra kenî wişk, kenî ciwala benî dewan ra çarnenî, kam dewe şinî dewijî pey înan yarî kenî. Ê fehm kenî ke hewna xapîyayî.

Birayî zaf hêrs benî, vanî na rey ma gerek kose û banî pîya biveşnî. Kose mesele fehm keno, vano cinî ez ha remena û ti zî biewnî çareyê sereyê xo. Eke ti kewta tengane, zerdan bide wa kes qarişê to nêbo. Û yew firsend vîneno keye ra pereno teber. Dewijî vînenî û xeber danî yewbînan, kose remeno û hîrê birayî bi dewijan ra kewnê koseyî dima. Dewijan ra kamî torzîn, xincer, kalme, zope çina ke kewt bi dest, girewto kewtî koseyî dima. Koseyî gelêk mesafe visto mabênê xo û dewijan, serê yew pirdî de rastê yew şiwane û pesî yeno. Şiwane vano, qey se bi, ti çira remenî, nê dewijî çinayî ra kewtî to dima, to ra çi wazenî?

Kose vano, yew keynaya axayê dewa ma esta, zaf rind a. Wazenî bidê mi ama ez nêwazena. O rid ra kewtî mi dima. Şiwane vano, eke ez bibînî mi qebul kerdinî. Keyna hem rind a û hem zî keynaya axayê dewe ya.

Kose ca de rayîr nawneno ey, vano bê ma cilanê xo bibedilnî û ti şo keynaya axayî bigîre, ez xo rê şiwaneyî kena. Hama o ca de cilanê xo bedilnenî. Kose pesî gêno şino û şiwane serê pirdî de vindeno vano, temam ez keynaya axayî gêna, ama qelebalixê dewijan hind hêrs bîyî, kamo ke reseno ci dano piro. Şiwaneyî kişenî pird ro erzenî mîyanê awa çemî.

Kose yew roje dima pesî gêno şino dewe. Dewijî vanî ma ti kiştî û eştî awe, to no pes ça ra ard?

Kose vano Homa şima ra razî bo. Wexto ke şima ez kişta eşta awe, binê awe de mi senî çimî xo akerdî, çiqas ez ewnîyayo, pêro mêşna yê. Vizêrna ez xebitîyayo ancax mi nê ardî hama o ca ha pirr mêşnayî.

Nê qalanê koseyî ser o dewijan ra kes paweyê kesî nêvindeno. Di tenê îxtîyarî nêşênî vazdî, ca manenî. Ê bînî kam reseno serê pirdî xo sereyî ser erzeno mîyanî awa çemî. Tebî, kes ganî nêxelisîyeno, pêro xeniqênî.

Di kesê îxtîyarî û kose hela ke yenî serê pirdî ewnîyenî dewijî pêro xeniqîyayî. Her di îxtîyarî bi çimêkê hesudî ewnîyenî koseyî ra, kose o ca ra di hebî torzînan gêno şino ver bi îxtîyaran. Vano mi şima rê zaf neheqî kerde, zaf guneyê mi virazîya. Nê torzînan bigêrîn, ez mabênî şima de vindena, şima torzînî hawanî, mi ke va hîrê, şima her di têdir torzîn sereyê mi de pirodîn. Îxtîyarî hama hêrs ra torzînan darenî we, kose mabênî înan de senî vano yew-di- hîre, xo ceneno erd ro. Îxtîyarî torzînan sereyê yewbînan de danî piro, her di pîya mirenî. Kose tuk û tena yeno dewe, dewe de kes nêmendo pêroyê mal û milkê dewijan ser o roneno.