Hûmara 90. ya Newepelî Vejîya

Hûmara 90. ya rojnameyê Newepelî bi nuşteyanê muhîman vejîya.

Edîtor nuşteyê xwu de behsê tayê xususîyetanê tirkan û kurdan keno; wayîrê dewlete bîyayîş senî tesîr ro karakterê tirkan kerdo û bêdewletbîyayîşî zî senî tesîr ro xû û xasîyetanê kurdan kerdo, bi nimûneyan îzeh keno.

Roportajê na hûmare Alî Aydin Çîçekî nuştoxîye û bitaybetî vejîyayîşê romanê aye ser o, Nadîre Guntaş Altadmaz dir kerdo. Nadîre vana "Seba nuştena yew romanî gerek yew ziwano dewlemend bibo û no ziwan zereyê heyatê rojaneyî de aktîf bo. Ziwanê ma çiqas ke zereyê heyatê mayê verênî (dewe de) de zaf dewlemend bo kî heyatê modernî rê kêmî maneno. Na kêmîye tabî ke hakîmîya tirkî ra, ziwanê perwerdeyî nêbîyayîşî ra û tewr muhîmê xo tebayî rê nêbîyayîşî ra ya. Şar nîyadano ke kirmanckî bizano se beno nêzano se beno. Kamcî ziwan pere keno şar eyî de nîyadano. Coka qiseykerdoxê ziwanê ma roj bi roje benê kêmî. Îşte tam na ca de nuştena romanî zaf muhîm a. Esasen nuştena kirmanckî bi xo zaf muhîm a. Kam beno, çi beno wa bibo heme kî kirmanckî rê xizmetade muhîme kenê. Ez vana roman kî nê xizmetan ra yew o û tewr muhîmê xo yo. Û raywanîya nuştişê kirmanckî çiqas zor a, çiqas bi zehmet a, ez zana. Raywanîya nuştişê romanî çitur a, ez zana."

M. Emîn Kaçanî derheqê sosyolojîyê çekuya "kirdasî" de nuşto. M. Emîn vano "merdim eşkeno vajo, çekuyê 'kirdasî' eslê xwu de neke seba kurmancan, esas seba kurdanê koçeran ameya vatiş. Loma nika hem kirdê (zazayê) kirdasî hem zî kurmancê kirdasî estê."

Roşan Lezgînî derheqê çekuyanê xerîban ke dekewtê mîyanê kurdkî ser o nuşto. Vano "esasê xwu de milîyetê çekuyan çin o. Çekuyî zaf rehet, bêpasaport, bêdestur, bi serbestîye heme ziwanan ra geyrenê. Xwu kenê malê her ziwanî."

Aydin Baturî nuşteyê xwu de mintiqaya Çewlîgî ra Gola Qulingî daya şinasnayîş. Murad Canşadî zî na hûmare de yew nuşte nuşto.

Şaynebî Laçînî mintiqaya Gêlî ra mamikî arêdayê. Sevîm Aydin hetê Dêrsimî ra yew sanike, Huseyîn Çakanî yew meselaya folklorîke arêdaya. Îsmet Borî zî yew mesela arêdaya. Di şîîrê na hûmare, yew yê Mihanî Licokicî yew zî yê Hemîd Hozanî ya. Necîbe Kirmigul tarîfê werdî nuştê, Ehmedê Dirihî nameyê nebatan dewam kerdo. Sewbîna zî, xeberê muhîmî, xaçepers û ferhengek rojname de ca gênê.