MEWLIDÊ KIRDÎ

Mewlûdê Kirdî yê Ehmedê Xasî destpêkê edebîyatê nuştekî yê Kirdî yo. Reya verîne 25 adar 1899 de Diyarbekir de Çapxaneyê Lîtografya de 400 nusxeyê ci ginayê çap ro.

Zeynel Abidîn Amedî bi xetê destan bi alfabeya Erebî nuşto, çend eserê bînî yê Ehmedê Xasî zî îlawe kerdê û sey çapê metbea dayo weşanayiş. Xetê Zeynel Abidîn Amedî de yew kelîme kêmî ya û yew-di cayan de zêr û ziber xelet nusîyayê. Enê ra teber zî tayê destnuşteyê ke çapê orîjînalî ver ra ameyê nuştiş zî estê, mesela, metno ke Hîvda İletişim çap kerdo, nînan ra yew o. La hem tede xeletî estê hem zî beytî kêmî yê.

Eno metin hetanî nika panc rey alfabeya Erebî ra transkrîbeyê alfabeya Latînî biyo. Reya verîne M. Malmîsanijî 1985 de Parîs de transkrîbe kerdo û “Hêvî, Kovara Çandîya Giştî, Hejmar 4/Îlon 1985, r. 75-97” de weşanîyayo.

Mihanî zî 1994 de transkrîbe kerdo û bi çend îlaweyanê bînan sey kitab Îstanbul de Weşanxaneyê Firatî ra weşanayo. Kunyeya enê kitabî wina ya: Mela Ehmedê Xasî, Mewludê Nebî, Tadox (Werger) Tîpanê ‘Erebî ra: Mihanî, Fırat Yayınları, Îstanbul 1994

Mela Mehemedê Kavarî zî 2005 de transkirîbe kerdo û Diyarbekir de bi hawayêko korsan weşanayo.

Ancî W. K. Merdimînî zî transkrîbe kerdo û Hîvda İletişim Îstanbul de 2008 de sey kitab weşanayo. Kunyeya enê kitabî zî wina ya: Mela Ehmedê Xasî, Mewlîd, Tadayox: W. K. Merdimîn, Hîvda İletişim, Îstanbul [2008]

Miyanê enê her çar transkrîbeyan de, herçiqas tede xeletîyê telafuzî, kêmane û xeletîyê kelîmeyan û herfan bibê zî o tewr baş yê M. Malmîsanjî yo. Her hîrêyê bînan de gelek xeletî, heta ke beytê kêmî estê. Bitaybetî oyo ke Kavarî kerdo, xeletîyê ci zaf zêde yê.

Mi eno transkrîbe metnê orîjînalî ver ra kerd. Qismê Tirkî, mi goreyê alfabeya Tirkî nuşt û qismê Erebî zî goreyê alfabeya Latînî ya Kurdî nuşt. Qismê Tirkî ke destpêkê kitabî de esto, hetê Ehmedê Xasî ra nêameyo nuştiş.

Metnê winasî ke bi alfabeya Erebî nusîyayê, gama ke transkrîbeyê alfabeya Latînî benê, tayê vengan de, mesela vengê “eyn” û “xeyn”ê Erebî de muşkileyî vejîyenê. Mi nêwaşt ke enê vengî vindî bibê. Coka mi enê vengî bi nîşanê nenûgî (’) îşaret kerdî. Ma vajê, kelîmeyê sey: be’dê, se’dîyan, ‘Ebdullah, şafi’ê ma… Û çekuyê sey: ‘xezal, ‘xeyrê min, ‘xalîyan, ‘xuslêkew sunnet…

Diyarbekir, 16.10.2008

Roşan Lezgîn

Seba hemeyê metnî bitikne>>>