Dindan

Ez nêzana cisnê ma baş nêewnîyenê dindananê xwu ra yan asteyê ma xwura zeîf ê, çi ke esto, dindanê ma leze kerexîyenê. Babîyê min o rehmetî mi ra 31 serrî pîlêr bi. La ez hema şeş-hewt serre biya, mi dî pêro dindanê xwu antbî û taxim eştbi xwu fek. Yanî emrê babîyê mi nêresayo çewres, dindanî fek de nêmendê.

Nika emrê mi 54 o, mi zî çend dindanê xwu antê. Dindanê min ê kankirî hewtserrîya mi de nêkewtbî, êyê şitî yê. Coka tayê lez puyayî, fekê mi de ferekîyayî, şikîyayî. Mi zî kokê înan ant, herinde de împlantî viraştî. Labelê zafê dindanê mi saxlem ê. Ez rehetî xwu rê bi pê werd wena.

Ez zaf bidîsîplîn nîya la qaso ke mi ra yeno ez xwu rê miqateyê dindananê xwu bena, firçe kena. Heta ke di hebî firçeyê mi estê; yew o normal, yew zî firçeyê mabeynê dindanan o. Labelê enê demanê peyînan de mi ewnîya wexto ke ez dindananê xwu firçe kena, tayê dindanan ver ra gunî yena. Mi va ez şêrî nêweşxane, belkî çiyêko cidî bo, qet nêbo ez nîşanê doktoran bidî, hela vanê se.

Mi bi telefon sîstemî ser o nêweşxaneyê dindanan ke semtê Bayindirlikî de yo ra randewû waşt. Tam des rojî badê pey qewl da mi. Nameyê doktora xanime û saeta randewû zî mi ra va. Mi xwu het nuştî û înan rê teşekur kerd.

Des rojî badê cû, tam saeta xwu de ez şiya nêweşxane. Mi nameyê xwu da nuştiş, fîş girewt û ez xwu rê ronişta ke dore bêro mi. Zere honik bi, weş bi.

Welhasil, nameyê mi wend, ez şiya zere. Bi formaya xwu ya sipî û bandê ke antbi verê fekê xwu, çend doktorî uca bî. Xwu fekê nêweşanê ke serê sedye de bî ser o kerdbi çewt, viz-vizê çerxê înan bî. Boya asteyê veşayeyî kewtbî zere.

Ez bineyke payanî ra vinderta. Mi dî yew sedye bî veng, doktora xanime veng da mi. Mi ra waşt ke ez xwu sedye ser o bikerî derg, o miyan de zî persa va “Çi hewalê to yo?” Mi va “Ez wexto ke dindananê xwu firçe kena gunî verê tayê dindananê mi ra yena.” Dest eşt aletanê xwu, kewte zereyê fekê mi. Tenya di sanîyayî ewnîya fekê mi ra û va “Wurze.”

Xwu dergkerdiş û wuriştişê mi bi yew. Ez wurişta.

Doktor xanime bê ke mi ra çiyêk vajo, ageyra sekreterî ser, va “Gazi Yaşargir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Diş Sağlığı Merkezi de begefendî rê randewû bigêrê!”

Wulay eynî zarqeyê mi teqa. Çokê mi şikîyayî. Mi va belkî, Homa nêkero, yew nêweşîya pîse mi de esta, çi yo. Mi reng eşt, ez nêeşkaya nefes bigêrî. Bi zor û çi halî ez eşkaya vajî “Xocam, to ez tersnaya! Nêweşîya mi çi ya?” Va “Gereka ti goştê dindananê xwu ra tedawî bibê, şo nêweşxaneyo pîl.”

Ez îqna nêbîya, nêkewt mi serre. Ters kewtbi zereyê mi la çiyo ke ez bikêrî zî çinê bi. Lewê mi verdîyayî, moralê mi bi sifir mend. Wina milşikite mi karta xwu ya randewû girewte. Ser o “20 temuz” nuşte bi, yanî tam 25 rojî badê pey. Mi xanima doktore ra va “Kolay gelsin hocam” û ez vejîyaya ameya keye.

Roja randewûyê xwu de tam saeta ci de ez şiya nêweşxaneyo pîl yê dindanan ke serê rayirê Erxenî de yo. O nêweşxane hema newe kewto fealîyet. Mi persa, klînîkê mi qatê diyin de bi. Ez şiya verê berê klînîkî, mi da ber ro, kartê xwu da zere. Sekreterî va “Teber de vindere ma veng danê to.”

Ez qasê nîm saete ronişta. Axirî, nameyê mi wend, va “Rojhan Lezgîîîîn!” Ez şiya zere. Mi lajekê sekreterî ra bi peşmirîyayiş va “Adım Rojhan değil Roşan’dır.” Va “Ma zatî ben de Rojan dêdim!” Mi va “Rojan da değil.” Mi dî ewnîya kompîtur ra, va “Tamam tamam. Roşhan.” Mi vengê xwu nêkerd.

Labelê mi zana ke lajek kurmanc o. Çimkî mi hema nêdîyo yew kurmancî nameyê mi raşt vato. Kurmancê Başûrî mi ra vanê “Rewşan”, yê Bakûrî zî vanê “Rojan, Rojhan, Roşhan”.

Zazayê ma zî nameyê mi xelet vanê. Şarê hetê Pîranî vanê “Roşo”, Dêrsimijê ma vanê “Roson”. Çewlîgijê ma zî vanê “Rueşû”. Ez xwu rê se bikerî, ez nêzana ke!…

Wextêk tayê Çewlîgijanê ma belayê xwu mi sawitêne vatêne “Ma hê vînên ti se kên ha!” Mi vatên “Dê vaj, mi se kerdo?” Vatên “Ti hê zûn ma xerfnên.”

Ho weirtê meydûnî d’ esas Çolîgîj nûmî mi xerfnen. Dê xwu îr biûn ci. Ez vêng xwu nîken hema, şima nîvindên!

Di hebî doktorê xanimî klînîk de bî. Wexto ke ez uca biya, yewe a bîne ra vatêne “abla”. Çend cayanê bînan de zî mi dîyo, doktorê camêrdî înanê xwu ra biqideman ra vanê “abi”. Herhal camîaya tibbî de eno hawa xîtab sey edetî yo, sey exlaqî yo. Zaf weşê mi şino ke doktorî wina bi hurmet yewbînan ra vanê “abla” yan “abi”. Werrekna her war de ma bi eno qeyde xîtabê yewbînan bikerdêne.

Ez ke şiya zere, eynî sey klînîkê Bayindirlikî viz-vizê her di doktoran bî, dindanê nêweşan çerx kerdêne. Lajekê sekreterî sendelya mojna mi, va “Abê ronişe, nika destê doktor xanime beno veng.” Ez ronişta la ez hem vengê çerxî ra nefret kena hem zî boya asteyê veşayeyî mi rê zaf pîs a. Ez se bikerî! Mi dindanê xwu pêser o şedênayî û sebir kerd.

Doktore karê xwu qedêna, ewnîya mi ra, yanî tam veng dana mi, mi dî yew cînîya personela nêweşxaneyî ke emrê aye dorê çewres serrî estbi ber ro kewte zere. Yewa sivîle zî aye dima bî. Formayêka rengê pembeyî ser piradaye bî. Ez nêzana personelê ke ena forma danê xwu ra wezîfeyê înan çi yo; gelo xedeme yê, hemşîre yê, personelê pakîtîye yê? Ez nêzana. Porê ci kilmek bi, eynî mendêne mûyanê boça here. Porê xwu rengê dimê lûye de boyax kerdbi. Yew destê aye kişte ser miyanê porê aye de bi, verêk ra acêr kaş kerdêne, miyan ra yew mûye antêne, girewtêne eştêne erd.

Ena personele yew merdima xwu ardbî klînîk. Emrê aye zî dahîris serrî estbi, eynî mendêne aye, belkî waya ci bî. Ez hema ke nêresaya verê doktore, ena personele xwu kerd vernîyê mi, merdima xwu nîşanê doktore da û va “Dê biewnî fekê enaye ra.”

Ne randewû girewto, ne fîş girewto, ne dore girewta. Sey nêweşo ke dore ameya ser, yanî mi ra misaede zî nêwaşt. Ez kam a ke, deh!...

Seke wayira nêweşxaneyî bo, hende rehete bî. Ez zana personelê nêweşxaneyî, kesê ke emrê înan 65 ra viyarto, tutê ke emrê înan des ra cêr o, ancî nêweşê acîlî eşkenê bê dore muayene bibê. Labelê ena personele bi xwu muayene nêbiyêne, merdima xwu ardbî.

Mi ewnîya doktora ke yanî veng dayne mi, aletê xwu girewtî, payanî ra fekê merdima personele muayene kerd, aye dir meşxûl bî. Ez xwu rê ageyraya şiya serê sandelî de ancî ronişta. Mi temaşe kerd ke dê hela se kenê.

Wexto ke doktore ewnîyayne zereyê fekê a cîneke ra, ena personele zî doktore dir sereyê xwu berdêne verê fekê merdima xwu û ewnîyayne zereyê fekê ci ra. Feqet tim zî qalî kerdêne.

Cîneke hende serî qalî kena, hende lez vana vana vana….

Ez pira nêresena kelîmeyanê aye zêhnê xwu de bidî têver, fam bikerî. Wulay zekaya mi qîm nêkerd. Qey ma “gerizekalı” yê, çi yê? Merdim senî eşkeno hende lez kelîmeyan rêz bikero? Mi xwu zere de va, eger zewecîyayî ya, Homa sebir bido mêrdeyê aye.

Feqet ez vana qey zewecîyayî nêbî. Eke zewicîyayî bo zî mêrdeyê xwu dir problemin bî. Çimkî cînîyê zewecîyayeyî ke mêrdeyê xwu dir problemê înan çinê yo, sakîn ê, mulahîm ê, xetê rîyê înan nermek ê, vengê înan cînîyane yo, birehm û bişefqet ê….

La cînîyê ke emrê înan viyarto û hema ezeb ê, cînîyê vîyayî, yan zî cînîyê ke mêrdeyê xwu dir problemin ê, xetê rîyê înan sert û ante yê, rîyê înan de asabîyet aseno, tonê vengê înan qalind o, awiranê înan de xezeb esto…

Mi enê çî neke xebatêka îlmî yan cigeyrayiş ra, xwu rê heyat ra tecrube kerdê. Coka miheqeq îstîsnayê xwu zî estê. La mi gore exlebê cînîyan wina yê. Coka mi rê wina ame ke a cînî yan ezeb a, yan vîya yan zî mêrdeyê xwu dir problemin a.

Doktore payanî ra fekê merdima ci muayene kerd, dima ageyra aye ra tayê çî tewsîye kerdî. La personele belkî des rey qalîkerdişê doktore birna. Nêverdayne doktore cumleyanê xwu temam bikero.

Aye dades deqayî doktora mi meşxûl kerde. Mi rê wext yan dore ra vêşêr hal û hereket û uslûbê ci weş nêbi. Boya mi bî tenge, asabîyetî ez girewta. Ez çi zûrî bikerî, mi xwu zere de çend nengê kafirî qelebnayî ser. Haşa, mi xwu tenezul bîle nêkerd. Sey aye çi yê ke ez xwu bikerî hevalê ci. La çiqas her û bergîr û kutikê Diyarbekirî estê, mi heme kerdî wezîfedar!…

Doktore zî eciz bî herhal. Bimbareke nêşina. Hem vir-vir-vir qisey kena, hem zî bi eynî lezî porê xwu kaş kena. Her kaşkerdiş de zî yew têla porî dest de yena. Gêna erzena war. La ge-ge têla porî destê aye ro lefîyena, nêkuwena war. To dî hêrsê xwu têla porî ra vet, destê xwu pît aşana.

Hende porê xwu rûçiknabi, bêmecale, êdî por sere ra nêmendbi. Hetêk ra ez hêrs bena, hetêk ra zî guneyê mi pê yeno, zerrîya mi veşena.

Riyê doktore hetê mi ser o yo. Çend reyî çimê ma ginayî yewbînan ro. Herhal mi ra şermiya. Mi dî va “Temam, de haydê şêrê, nêweşê mi esto.” Personele di gamî eştî, la apey ageyra va “Dê reyna îzeh bikere, to va ma se bikerê?” Mi xwu zere de va “Quzilqurto siya!” La doktore ena rey lez-lez tehrîf kerd. O miyan de zî mi ra va “Abi gel, uzan.”

Ez şiya mi xwu sedye ser o kerd derg. Doktore va “Abi kusura bakma!” Mi va “Rica ederim.” Va “Neyin var?” Tam mi fekê xwu akerd ke ez derdê xwu vajî, mi dî a personele ancî ageyra, va “Ma ubirsî dîşî ne yapax?” Doktore va “Eyla mi to ra nêva wina wina wina bikerê!...”

Aye doktora mi ancî dekerde miyanê xeberdayişî. Mi ewnîya ke ez uca sedye ser o menda, ez xwu rê wurişta ronişta. Labelê tansîyonê mi zî wurişt, ez bi zor xwu de gêna.

Doktore a şirawite, ageyra mi ser, va “Abi özür dilerim. Anlat seni dinliyorum.” Mi va “Xocam…” Û ez nêeşkaya dewam bikerî. Çimkî personele ancî ameye, va “O ubir dîşin başqe çaresî yoxtir, degil?” Doktore sakîn bî, ancî ci rê tehrîf kerd.

Ez fetelîyaya, mi ewnîya ke personele hema zî ha porê xwu rûçiknena. Mûyanê porê xwu yê sey dimê here, vîya bi vîya ancena û erzena war. Vayê klîma dir yew têlê porê ci ame kewt serê sîneyê mi. Eynî serê ê verbendikê sipî ke uca vîyeyê mi ra girêdabi. Zerrîya mi qelebîya, tay mend ez bivirêcî.

Ya Sebûr, ya Sebûr!...

Ez kena ke biteqî. Ez kena ke hema wurzî xwu ser, porê aye ke maneno boça here de bigêrî, eynî seke Şener Şen fîlmê Hababam Sinifî de guleyê zîncîrînî dorê xwu de çarnayne û dayne camê penceraya kel Mehmûdî ro, ez zî o qeyde aye dorê xwu de biçarnî biçarnî biçarnî û vir bikerî, pencera ro bierzî war. La mi xwu de girewt. Wulay mi hende pît xwu dusna sedye wa, tay mend ez sedye bişiknî, qirçînî dindananê mi ra şî.

Wexto ke ez zaf hêrs bena, ez xwu zere de selewatan ana, çiqas sûreyê ke ez zana, pêrune têdima wanena, ez Homayî rê lavey kena ke sebir bido mi. Ya Sebûr ya Sebûr!…

Doktore êdî bi huyayiş la huyayişêko hêrsin va “Di temam git hadi, hastam var, baksana!” Tam uca de personele “hasta” yanî ez ferq kerda, hetê mi ser ewnîya. Awirê min û personele sey virsoyî ginayî pêro. Êdî çimanê mi de çi dî, ez nêzana, sey cina ke asin bivîno, sey pisînga ke vergî bivîno, bê ke xatir biwazo, hende lez vejîya teber, şî û şî.

Doktore va “Hele şükür ya!” Bineyke nefes girewt, nefesêko xorîn ant xwu sîne û verada, bineyke vengê xwu eyar kerd, mi ra va “Keko çi hewalê to bi?” Mi va “Xocam, ez dindananê xwu firçe kena, gunî verê tayê dindananê mi ra yena.”

Kewte fekê mi, bineyke ewnîya. Va “Dorê tayê dindananê to de bineyke tartar esto, ez pak bikerî.” Û çerxê xwu girewt, qasê di deqayî fekê mi de viz-viz kerd, dima mabeynê tayê dindananê mi zî bi serê nake kerkitna, kîrêc û tartar hekna vet eşt teber. Mi ra va “Keko, çiyêkê dindanan yan goştê dindananê to çinê yo. Ti weş û war ê. Înan bîlasebeb ti hewaleyê tîyayî kerdê.”

Mi rê yew gargara nuşt û va “Ti roje hîrê rey muntezem dindananê xwu firçe bikere, dima zî gargara bikere. Gunî yena zî wa bêro, meterse, yê ma hemîne ra yena. La ez vana badê gargarayî do gunî vindero.”

Ageyra sekreterî ra va “Ti ancî yew randewû bidê begefendî, wa bêro ez kontrol kena.” Lajekî ena rey semedê “7 eylulî” randewû da, yanî 47 rojî badê pey.

Ez ameya keye, çiyo ke doktore vatbi mi kerd. Yanî badê gargarayê hîrê rojan, nika ke ez dindananê xwu firçe kena, êdî gunî nîna. La heta ke şûşeyê gargarayî biqedîyo, ez do dewam bikerî. Firçekerdiş zî, xwura verîna ez kena.