De Bêre Binûsne!...

Ê rojan ez şibiya Çewlîg. Ez û tayê hevalî ma şan de xwu rê yew kafe de roniştî, suhbet kerd. Hevalê erjaye yê, ez hemîne ra hes kena, ê zî mi ra hes kenê. Miyanê suhbetî de, hevalêk va “Ma ê rojan behsê to kerd, ma ti rexne kerdî. Ma va, çi ra zêde nênusneno, ma wazenê tim nuşteyanê to biwanê…”

Herçiqas heval vajo “rexne” zî eslê xwu de eno rexne nîyo; telebkerdiş o, waştiş o. Hem mi ra hes kenê, hem zî dildarê ziwan û edebîyatê ma yê, coka heqê înan esto ke hîna zaf nuşteyan biwazê. Enê tewir waştişî keyfê her nuştoxî anê, helbet keyfê mi zî ard. Çimkî merdim wazeno nuşte û eserê ci bêrê wendiş, tehqîb bibê, rewac de bê.

La ez yê xwu raşt vajî, ez bi xwu îlla semedê tetmînkerdişê wendoxan nênûsnena, derdê mi o nîyo. Nuştiş, xwu rê bi xwu miyanê zerrîya mi ra yeno, ez nuştiş ra keyf gêna. Gama ke ez nusnena, ez vana qey o wext ez bena ez. Wexto ke ez nusnena, ez nêvana îlahîm keyfê wendoxan biyarî, la ez zana nuşteyê mi yenê wendiş coka ez wendoxan zaf cidî gêna, xwu ra zanayêr û zekîyêr vînena. Esas, ez karê xwu yê nuştişî zî zaf cidî gêna, keda ke nuşte mi ra wazeno, ez ci rê texsîr nêkena.

Hevalî ke wina va, sey cewab mi sebebê nênuştişê xwu bineyke îzeh kerd, mi va “Keye û kulfet mi mil de yo. Heyato sosyal zaf wextê mi gêno, ma vajê şîn esto şayî esta, meyman esto. Her roje çend kesî çî persenê, reye esta cewabê yew perse rojêkê mi gêno. Eno emrê xwu de mi lîse wende, ez ha unîversîte dewam kena, dersî giran ê, zafê mehlûmatan gereka merdim ezber bikero. Keyepelê Zazakî.Net esto, bî des serrî aktîf o, bi hezaran nuşteyî tede weşanîyayê, her nuşteyî ser o ez bi saetan xebetîyena. Weşanxaneyê Roşna esto. Her dosya ser o ez bi aşman şixulîyena, newe ra nûsnena… Mi Ferhengê Termanê Edebîyatî amade kerd, Ferhengê Mewlidê Kirdî amade yo. Enê xebatî zaf giran ê, reye esta tenya îzehetê yew kelîme yan termêk yew roja mi sax gêno. Çi bi Kurmancî û Kirdî, çi bi Tirkî, ferq nêkeno, zaf şinasî nuşte û dosyayanê xwu şirawenê, vanê kontrol bikere, biwane, krîtîk bikere, fikrê xwu vaje… Û eno miyan de, helbet ez tim nuşteyan, hîkayeyan û sewbîna çiyan zî nusnena, weşanena. Yanî ez wendoxan îhmal nêkena, la beno ke qîm nêkeno…”

Xulase, bi eno qeyde mi waşt ez ehwalê xwu îzeh bikerî ke ancax ez eşkena hende binusnî. Labelê ena perse hişê mi de menda. Gama bîne ancî ameye mi vîr. Ez ser o fikirîyaya, gelo heqîqeten sedemê ke ez hîna zêde nuşteyan nênusnena tenya enê yê?

Bêguman enê sedemê zaf cidî û muhîm ê, la ez resaya eno qenaet, esas, sedemêko zaf pîl û cidî esto ke xebata min a nuştişî sînor keno, cîhanê min ê fikrî keno teng, hişê mi de otosansur virazeno!...

Eno sedemo ke ez vana, tenya zirar nêdano mi, esas, sey milet cîhanê ma yê fikrî keno çol-beyar, zirar dano heme nuştoxanê ma, zirar dano averşiyayişê miletê ma.

Eno çi îllet o ke ma hende perîşan kerdê, ma apey verdeno?

Kam ke beno terefdarê hereketê siyasî, kam ke boya îdeolojî şina zincîya ci, êdî teasubêko wuşk pê gêno û beno natorêko har, nêverdeno kes derheqê siyasetî de yew qala nîmcete bîle vajo. Homa nêkero, eger nuştoxêk yew rexneyo qijek bikero, terefdarî derhal wina bi fanatîkî êrîş kenê…

Çiyo ke ez vînena eno yo. Herçî kesê ke terefdarê hereketê siyasî yê, bi eno qeyde dest û lingê nuştoxan giredayê, dorê înan de dêsî ronayê, dekerdê zereyê hewşêkê tengekî.

Terefdarê fanatîkî esla qayil nêbenê kes tenya yew qala rexneyî derheqê hereketê înanê siyasî de vajo. Tesbît, analîz û krîtîkkerdişî rê zî tehemulê înan çin o.

Ez vana qey nika şima hê vanê, wa nuştoxî cesûr bê, wa dêsanê dorê xwu birijnê, wa vernîya xwu akerê, wa vernîya şarî zî akerê… La ez bi heme samîmîyetê xwu vajî, eno îş hende asan nîyo.

Ma vajê, yew keso siyasî eşkeno hem siyaset bikero hem zî edebîyat bikero. Yanî hem karê xwu yê polîtîka dewam bikero hem zî bibo edîb û hîkaye yan roman binûsno, sey sazbendî tembûr biceno û deyîran bikero. Kalîteyê şiîr, hîkaye, roman yan muzîkê ci çiqas nizm beno wa bibo, ancî zî semedê siyasîyan fealîyetê edebî benê paye, benê qabilîyetêko ekstra ke siyasetmedar siyaset ra teber zî wayirê meharetî yo.

Eke serek yan lîder bo, xwura hetê Homayî ra her warê heyatî de wayirê zanayişî yo. Destpêkê însanîyetî ra hetanî ewro, ti çi war vanê vaje, heme îlman de sebqet kerdo! Dewrê Neolotîkî sey kefê destê xwu zano. Mûsayî ra, Îsayî ra, Muhemedî ra, ancî Marks û Lenînî ra viyarto, pêro xwu dima verdayê. Tu çiyêk dest ra nêfelitîyayo!…

La herçî nuştox û edîb û ziwanzan ê, ma fek fealîyetê polîtîkî ra veradê, sey tesbît bîle nêeşkenê fikrê xwu derheqê siyasetî de beyan bikerê. Eke nuştoxêk nuşteyê xwu de derheqê hereketê siyasî de çiyêk vajo, wey halê ê kesî rê. Dayka ci va lawo!

Ma vajê, ê rojan mi waştêne derheqê grevê veyşanî yan grevê mergî de fikrê xwu vajî la mi nênuşt. Raşta ci, mi çend rey dest pê kerd, çend paragrafî nuştî la ancî mi esteritî eştî qutîya eşteyan. Çi ra? Çimkî ez sey nameyê xwu zana, derhal do kampanyaya ricimkerdişî dest pê bikerdêne.

Tiya de mesela a niya ke fikrê mi raşt yan xelet o. Xwura kes fikir rexne nêkeno. Çiyo ke beno eno yo, qayil nîyê merdim fikrê xwu beyan bikero. Zaf nimûneyê ci estê ke ez eşkena tiya neqil bikerî, sey nimûne nîşan bidî la hewce nêkeno. Welhasil, ez wazena vajî, sehaya ma ya nuştişî zaf teng a, babet û mewzûyê ke ez ser o binûsnî zaf mehdûd ê. Çiyo ke ez vînena, azadîya îfadeyî ma de çinê ya.