Bêvil

Mi serranê 1990an de kerdbi xwu sere ke ez Kurdîya Kurmancî bimûsî. Eke fekê kurmancêkê ma ra yew çeku bivejîyayne û mi nêzanayne yena çi mana, mi tavilî persayne. O wext, yew deftero qijek mi cêb de bi, mi qismêko muhîm yê çekuyanê Kurmancî tede nuştêne. Kar û halê mi eno bi.

Reyêk, babîyê yew hevalê mi şibi rehmet. Şarê hetê Stewrê yê. Hîrê bira yê. Nika marketê înan vera keyeyê mi de yo. O wext, enê Cayê Tazîye hema çinê bî, şarî keyeyê xwu de tazîye qebûl kerdêne.

Ez şiya. Yew odaya înan a derga girde estbî. Çarmedorê oda de mînderî ravistbî. Balişnayî daybî dêsan ver. Oda pirrî merdim bî; daçewres kes estbi. Mi silam da. Ez ronişta. Melayî fatîha da wendiş. Ma bêveng fatîha wende. Mi serweşîye da înan. Hevalê min û birayê xwu ameyî destê mi girewt, ma şiyî rîyê yewbînan. Cemaetî xeyrameyişê mi kerd. Şarê oda ra zaf kesan yew bi yew merheba da mi. Axirî, mi rê çay arde.

Tam vera mi de yew camêrdo extîyar estbi. Camêrdê kişta mi ra va “Êêê… Êdî çi bû?” Ey zî dest pê kerd, tayê çiyî vatî. Mi wina fam kerd ke mêrikî mi ra ver yew mesela qisey kerda, ez ke ameya, nîmcet menda.

Eyê ke mesela qisey kerdêne, yewo xwu ra bawer, sere û sînçeyê ci rindek, çakuçê ci dekerde, mendêne axayan.

Seba ke mi mesela sere ra goşdarî nêkerdbî, mi tam nêzana behsê çiyî keno. Kurmancîya mi zî hende aver nêşibî. Labelê mi bi dîqet goşdarî kerd ke senî Kurmancî qisey keno, vano se.

Mi kelîmeyî û cumleyê ci hişê xwu de qeyd kerdêne…

Hasilê kelam, mêrikî meselaya xwu temam kerde. O miyan de mi zî êdî çaya xwu şimitbî. Bineyke bêvengîye virazîya. Mi firsend dî, mi va “Apo, misadeyê to esto, ez to ra çiyêk bipersî?” Va “Kerem bikere.” Mi va “Bêvile çi ya? To va bêvil…” Ageyra mi ser, wina maleqa mend. Bi dîqet ewnîya mi ra. Dima va “Heyran, mi nêvato bêvil…”

Cemaetî pêro bala xwu da ma ser. Heyret mendbî ke mi persayo vato bêvile çi ya. Hevalê mi va “Heval Roşan, hevalê min o. Zazayanê ma yê hetê Licê ra yo. Wazeno Kurmancî bimûso. Coka eke yew Kurmancî qisey bikero, bi dîqet bala xwu dano ser. Eke yew çeku bişinawo, meraq keno, perseno.” Û cumleya xwu wina temam kerde, va “Mi ra zî perseno.”

Şarê oda pêro kurmancî bî. Keyfê hemîne ame. Badê ke înan niyetê mi fam kerd, hema vajêne ke hemîne destê xwu yo raşt berd rîyê xwu, bi engîşta pîle û engîşta eşedî serê zincîya xwu de girewt û têfek ra va “Bêvil, yanî poz, yanî bi Tirkî burun.” Dima zafê înan va “Ma zincî ra vanê bêvil.”

Keyfê mi ame. Mi va “Keyeyê şima awan bo. Ez ewro xwu rê yewna kelîmaya Kurmancî mûsaya.”

La camêrdê ke qisey kerdbi û mi ey ra persabi, va “Qiseykerdişê mi de çekuya bêvil nêvîyarta.” Va “Mi nêvato bêvil.”

Mêrik ageyra ceametî ser, va “Mi behsê bêvile kerdo, mi vato bêvil? Nê!”

Şaro ke oda de bi ra kesî nêva to vato yan to nêvato.

Mi va “To va, coka mi persa. Eke mi yewna ca de ena çeku bişinawitêne, ez qey to ra bipersî?”

Helbet eno înan rê mentiqî ame la mêrikî ancîna va “Nê! Mi nêvato.” Va “Mi behsê rîyê însanî, behsê zincî nêkerd ke ez vajî bêvil.”

A bi eno qeyde, suhbetê oda tadîya enê ser ke mêrikî vato bêvil yan nêvato.

Ey va mi nêvato, mi zî va to vato.

Mi tekrar kerd, va “Eke to nêvatêne, mi fekê to ra nêşinawitêne, qey ez bipersî?”

Cemaetî ra qismêko muhîm bêteref mend. La çend kesan zî o mêrik destek kerd, va “Ma ena oda de fekê ey ra nêşinawit ke ey vato bêvil.” Va “Nê! Nêvato.”

Ez menda tenya.

Ez qetî zana ke çekuya bêvil fekê mêrikî ra vejîya. Çimkî ena reya verîne biye ke mi şinawitêne. Ez zaf emîn biya ke mêrikî vato bêvil. La vano “Min negotiye.”

Tabî, ez nêeşkeya îsbat bikerî ke ey vata.

Mi xwu bêveng kerd. Ez xwu rê fikirîyaya ke senî îsbat bikerî ey vata û mi zî fekê ey ra şinawita. Seba ke mi mesela nîme ra goşdarî kerdbî coka mi rê zehmet bi ke ez bizanî tam kamcayê mesela de ena çeku şixulnaya.

Helbet yew çiyo muhîm nêbi. Şo û bê, mêrik vano mi nêvata, ez zî vana to vata.

Mi xwu mehcûb hîs kerd. Eno mehcûbîyet bineyke zî enê ra ameyne ke miyanê hende cemaetî ra kesî ê camêrdî ra nêva beno ke to vato coka mêrikî to ra persa. Zafê înan bêveng mendî. Heta ke çend kesan va ey nêvata.

Mi xwu zerrî de va “Rebîyo, ti mi mehcûb nêkerê. Ti bi yew hawa rîyê mi sipî vejê…”

Ez hem xwu zere de wina dua kena, hem zî ez dana xîyalê xwu ke mêrikî miyanê kamcîn cumle de çekuya bêvil şixulnaybî. Eke ez cumleya ci tekrar bikerî, ez miyanê cemaetî de îsbat kena ke ey vata.

Qismo ke mi goşdarî kerdbi ra mi qiseykerdişê mêrikî ard vîrê xwu, mi xîyal kerd.

Cumleyê ci ameyî mi vîr. Nişka ra veng gina mi ro. Mi va “Apo ez to rê îsbat bikerî, to senî va bêvil!”

Şaro ke oda de bi, pêro ageyrayî mi ser, ziq ewnîyayî fekê mi ra. Mi va “Apo, to dî to va ‘Ehmedo dewijê ma û filan dewe ra filan merdim filan ca de raştê yewbînan ameyê, Ehmedî vato ‘Mi di bêvila bavê te kiro!’ û tep û rep dayo piro…’ A to uca de va bêvil!”

Mêrik zî tede temamê ceametî yew fek ra va “Belê welleh! Eynî wilo bû.” Cemaetê oda û mêrikî ez tesdîq kerda. Hemîne va “Bi Xwedê, eynî wilo go.”

Mi va “Êy heta nika şima bêveng mendî! Şima tayêne zî va nêvato…”

Pêrune yew fek ra uzrê xwu waşt. Hemîne heq da mi. Va “Maşelah! Hişê to sey teyîbî qeyd keno…” Mi va “Ez zaf bi dîqet goşdarî kena...”

Mehcûbîyetê mi tadîya, bi yew serkewtişo şîrîn. Ez zaf şa biya.

Wexto ke ez wurişta, şarê oda pêro wuriştî payanî, hemîne yew bi yew destê mi girewt…

* * *

Rebê mi, ena dinya de zî a dinya de zî ti mi mehcûb nêkerê. Û çi keso ke bi niyetxirabîye zûrî, buhtan, nege, tofîr bierzo mi ser, ti bi fekê înan înan zûrker vejê. Û çi keso ke hesedê xwu ra mi rê dame rono, ti înan bi xwu bifînê a dame.