KARKERÊ MEWSIMANEYÎ

Dewe de yew telaşe, yew qîreqîr ginabi piro. Wexto ke merdimî dûrî ra ewnîyayne enê telaşe û qîreqîrî ra, vatêne qey yew çiyo xirab qewimîyayo. Labelê nê, eno telaşe û qîreqîr keyfan ra bi. Çimkî emser zî înan rê kar vecîyabi, hawayo ke aseyne emsar zî ê veyşan nêmendêne.

Îsmet Çawîş, verê wesaîte de vindertbi veng dayne, vatêne “Ê de haydê xwu amade bikerê, ma erey kewtî ha! Wullay eke şima nîm saete de amade nêbê, ez şina. O wext kam erdo maneno, kam peyatî yeno mi rê lazim nîyo.” Dewijî, eno îqazê Îsmet Çawişî ra dima tersan ver lez têwgeyrayî, nîm saete de xwu amade kerd, ameyî verê wesaîte. Di hebî ciwanî lezûbez şiyî serê mînîbuse, teftal-meftalê xwu na pêser, pê kendir best û ameyî war. Êdî wextê raywanîye bi.

Ena dewe beyntarê di hebî koyan de bî. Şarê ena dewe, tayêne debara xwu bi weyekerdişê pesî kerdêne. Êyê ke erdê înan estbi nîske, xele û cew ramitêne. Ekserê înan zî şiyêne xerîbîye de xebetîyayne.

Seîd Westayî mînîbuse şixulna. Reywanan keyeyê xwu ra, hevalanê xwu ra xatir waşt, şiyî qoltuxan de roniştî. Tenya Arif teber ra mendbi. Her kes paweyê ey bi ke bêro wenişo mînîbuse. Labelê qet xemê ey nêbi. Arif bi xemgînîye dûrî ra ewnîyayne cînîya xwu ra. Zewacê înan ra heta nika bê cînîya xwu caran nêşibe cayêk. Emser seba ke cînîya ey pîze nêweşe bî, nêeşkayne şêro kar, eno semed ra yewbînan ra dûrî kewtêne. Eno hal Arifî rê zaf zehmet amebi. Destê ey de bo yew roje zî cînîya xwu canêverdeno nêşino. La se bikero, bê pere debare nêbena. Arif hema bi yew şeklo xemgîn xorîn-xorîn ewnîyayne cînîya xwu ra ke Seîd Westayî korna cenite. Arif erzîya qayme, ame xwu, hema ca de cînîya xwu rê dest têşana û şi wenişt mînîbuse.

Mînîbuse ver bi Adena rayir kewte. Zereyê mînîbuse de bêxêrca wahîrê mînîbuse Seîd Westayî, vîst û heşt tenî karkerî estbî. Miyanê karkeran de tewir bi tewir însanî estbî. Eke ma Xal Silhedînî û cînîya ci ‘ema Zozane û tornê ey Bêkesî miyan ra vecê, ekserê înan ciwanî bî. Bêkes, maye û pîyê ci yewbînan ra abirîyaybî. Abirîyayişê înan ra dima, pîyî û maya Bêkesî, Bêkes tenya veredabi, şibî reyna zewecîyaybî. Eno semed ra miyanê dewe de leqebê ci “Bêkes” bi. Hetta ke, miyanê karkeran de wendekarê unîversîteyan zî estbî. Seba ke hamnanî mekteb tehtîl bi, ê zî şiyêne ke xwu rê tayê pere qezenc bikerê. Mînîbuse hoka rayirî tadaye. Êdî dewe kewtbî pey tilî. Karkerî reya peyine tepîya ageyrayî û ewnîyayî dewe ra. Peynîya peynîyan de dewe çiman ver ra vindî biye.

Miyanê karkeran ra Xuserî veng da Seîd Westayî, va “Kek Seîd, ti eşkenê ma rê muzîk akerê?” Seîd Westayî teyb akerd. Teyb ra tewr vernî yew vengê xirexure vecîya, dima ena deyîra hunermende kurdan Rêncber Ezîzî piro diyaye:

Way way way way

Way way nînna nînna

Ina nîya aya bîn a

Şima vînen senîn a

Tanqê şima mazit ma

Cîpey şima mazit ma

Kuemir şima carit ma

Şima kul kerd zerrê ma

Ma vaydan welê şima

Nînna nînna nînna

Şima vînen senîna

Nînna nînna nînna.

……

Beyntar ra çar saetî vîyartbî. Zereyê mînîbuse de yew bêvengîye estbî. Karkerî rakewtbî. Tenya vengê Îsmet Çawîşî û Seîd Westayî ameyne. Îsmet Çawîşî, seba ke hewnê Seîd Westayî nêro, o dayne qiseykerdiş. Ge-ge zî ey qisey kerdêne. Gama ke ey qisey kerdêne, miyan ra Seîd Westayî ra pers kerdêne vatêne “To va ê?” Eke Seîd Westayî bivatêne “ê” qiseykerdişe xwu reyna dewam kerdêne. Vatêne:

- Bawkalê to Hecî Evdirrehman zaf biaqil bi, haa. Dewe de sey ey, merdimo biaqil çinê bi. To va ê?

- Êê.

- Hende biaqil bi, eno semed ra aqile ey dabi mezgê ci ro, hêşê xwu vila kerdbi. Vanê rojêk, Huseynê Gurzan estbi, Pîran ra yew mela bi. Yeno dewa ma de waezan dano. Mela Hilmî, melayo kerr û heme melayê dewe zî uca benê. To va ê?

- Êêê.

- Huseynê Gurzan waezan dano dano, bawkalê to vano “Xocey mi!” Huseynê Gurzan vano “Ha Hecî Evdirrehman.” Bawkalê to dewam keno vano “Xocey mi, eke ti hezretî Ademî ra ver çiyêk zanê, ma rê vacê. Ey ra nat, ma pêro ezber kerdo.” Huseynê Gurzan vano “Ez zana.” Bawkalê to Hecî Evdirrehman vano “Qey hezretî Ademî ra ver yew qewm estbiyo, ti vanê ez zana?” Huseynê Gurzan vano “Êêê.” Senî vano “Êêê”, çimê melayanê dewe tede maliqa manenê. To va ê?

- Êêê.

- Tadiyenê Huseynê Gurzan ra vanê “Çawa, key hezretî Ademî ra ver dinya de çiyêk biyo?” Huseynê Gurzan vano “Gelê melayan, ma şêrê pers bikerê, eke hezretî Ademî ra ver qewm çinê biyo, çiyêk çinê biyo, şima mi ricim bikerê!” Pêro melayî têdir belayê xwu Huseynê Gurzan sawenê. Huseynê Gurzan vano “Şima hema tanzî yê, şima hema balix nîyê! Ez vana hezretî Ademî ra ver cinî biyê, perîyî biyê. Înan zî keye kerdo, zewecîyayê…” Şinê pers kenê, sey Huseynê Gurzan vecîyeno. Wexto ke sey Huseynê Gurzan vecîyeno, melayê dewe verî hêrs benê, la dima seke ti awa serdine înan sere ro bikerê, cayê xwu de vindenê. Gereka însan ena dinya de xwu zaf gîyêk nêvîno. To va ê?

* * *

Mînîbuse Enteb de yew tesîsê arisîyayişî de vinderte. Karkerî wesaîte ra peya biyî. Badê ke îhtîyacê xwu yê lawaboyî dî, şiyî ke werd biwerê. Labelê çi biwerê! Heme tesîsan de zî werd vaye yo. Eke bajaran de yew germî des mîlyonî bo tesîsanê arisîyayişî de vîst mîlyon o. Xuserî vatêne “Nameyê ci zî tesîsê arisîyayişî yo! Çi arisîyayiş! Uca bibo-bibo tesîsê şelênayişî yo.” Karkeran kîseyê xwu gore werdê xwu werd. Dima, nimacê xwu kerd û reyna kewtî rayir.

Mînîbuse hêdî-hêdî rahîr şiyêne. Karkerî reyna rakewtbî. Îsmet Çawîş û Seîd Westayî qiseykerdişe xwu dewam kerdêne. Arifî sereyê xwu berdbi verê camî, cînîya xwu fikirîyayne. Xuserî zi hevalê xwu yê unîversîte fikirîyayne. Miyanê hevalan ra zî tewr zaf Gulsîneme fikirîyayne. O û Gulsîneme wexto ke kampusê unîversite de têhet de roniştbî, Gulsîneme yew saete daybî  ci. Xuser ewnîyayne a saete ra û miyanê xîyelanê Gulsîneme de vindî biyêne. Bêkes verarda Bapîrê xwu de bi. Ewynîyayne lambayanê keyeyan ra ke dûrî ra serê qilan de aseyne. Gelo Bêkes do key yew keye de, binê roşnê yew lamba de verarda maye û pîyê xwu de rakewo?

Mînîbuse nişka ra vinderte. Serê rahîrî pirrê însanan bi. Eskeran vernîya wesaîtan girewtbî. Ambulansî zî uca bî.  Hella-hella! Se biyo gelo? Seîd Westa, Îsmet Çawîş û heme karkerî mînîbuse ra peya biyî. Ax bavo, çi bivînê! Mînîbusa ke Wan ra karkeran bena Mersîn, beyntarê Meraşî û qezaya ci Pazarcikî de qeza kerda. Hîrê karkeran uca gan dayo. Des tenî zî birîndar ê. Teftalê karkeran, werdê înan, cilê înan gunî de erfetiyayê. Reng bi reng solê cînîyan ke vanê “lastîkê naylonî” raşte de mendê. Hêvîya sibayanê karkeran uca de vindî biya.

Însanî wexto ke ewnîyayne a manzara ra, xwu gama qîyametî de dîyêne. Îsmet Çawîş, Seîd Westa û heme karkerî bi lez şiyî verê birîndaran. Bi zerrîya safe eleqedar biyî. Tewreyanê xwu ra cilê neweyî vetî dayî birîndaran ro. Îsmet Çawîşî û Seîd Westayî pê destanê xwu birînê birîndaran piştî.

Bi ziwanê xwu Kurdî yewbînan dir qisey kerdêne. Seke bi ziwanê xwu yewbînan dir qisey kerd, dejê birînanê birîndaran tayê kêmî bi. Îsmet Çawîş înan, heta ke birîndarî berdî nêweşxane, verê înan de mendî û hetkarîya înan kerde. Tewr peynî de, yewbînan ra xatir waşt û rahîrê xwu dewam kerd.

Roja bîne saete hewt de mînîbuse resaye Ceyhanê Adena. Cayo ke peya biyî, yew deşte bî, seraser peme ramite biye. Karkeran teftal û kelmelê xwu wesaîte ra ronayî. Camirdan maxî, naylon û kidumî girewtî, çadirî viraştî. Cînîyan zî ca da teftal û kelmelê xwu. Sey morcelayan her kes yew kar de şixulîyayne. Bêkes zî bi keyfweşî miyanê karkeran ra geyrane, înan rê ardim kerdêne.

Yew erebaya rengê xwu siya, ameye verê înan de vinderte. Yew erebaya zaf luks bî. Xuserî pey ra ewnîya markaya ci ra, ser o Mercedes nuşte bi. Xuserî destê xwu da hevalê xwu ro, va “Aha! Roje bibo, erebaya ke ez bigêrî, ena ya.” Camê ereba ronîya, yew merdimo keçelo serepîl ke emrê ey dorê hîris û panc serran, asa. Verçimikê xwu verê çimanê xwu ra vetî û dima veng da Îsmet Çawîşî. Bi yew vengo berz, bi Tirkî va “Ez lacê Cemal axayî ya. Seba ke sewbîna gureyê pîyê mi estê, emser ez ewnîyena karê arêdayişe pemeyî ra. Ez şima ra eşkera vana. Eke karkerê to peme pank arênêde, ez qurişê peran nêdana şima. Ez emser, sey çimanê xwu bena miqateyê enê pemeyî. Wa hayîya to ci ra bibo. Haydê xatir bi to!” Mêrikî vateyê xwu vatî û da piro şi. Îsmet Çawîş seba ke mûsayeyê enê hawa qalanê wahîrê karan bi, qet vengê xwu nêkerd. Tenya, senî ke erebaya mêrikî dûrî kewte, fekê xwu de bilbilya û bi nimitkî va “Homa herdîşa merdimî nêkero naşîyan dest!”

Karkerî her serê sibayî saete şeş de wuriştêne, arayîya xwu kerdêne û şiyêne hêgayî ser. Werdê teştareyî verê cû amade kerdêne, xwu dir berdêne miyanê hêgayî, uca de werdêne. Seba hedrekerdişê şamî û sey mesûla çadiran, înan xwu miyan ra ‘ema Zozane weçînaybî. Xwura senî ke şiyêne, sewbîna cayan de zî, ekserî dapîra Bêkesî ‘ema Zozane mesûl bî. Kamî ‘ema Zozane ra çi werd biwaştêne, cê rê o werd pewtêne.

Hamnanî hewayê Adena sey hewayê Diyarbekirî zaf germin o. Hewayê Diyarbekirî bineyke germo ziwa yo labelê hewayê Adena hem germin, hem zî witin o. Seba ke karkerî mûsayeyê enê hewayî nêbî, gama ke peme arêdayne zaf zehmet antêne. Seba ke Arifî de nêweşîya astimî estbî, tewr zaf o enê hewayî ra mutesîr biyêne. Arif gama ke xebetîyayne sere ra heta lingan miyanê ereqî de vindî biyêne. Tabî, tenya zehmetî çinê bî, miyanê karkeran de. Rey-rey şênayî zî biyêne. Hetta ke rey-rey nê, her roja înan seba huyayişî mihdqeq xwu rê yew yarî peyda kerdêne.

Karkeran pemeyo ke arêdayo, serê şanî ardêne qenter de sentêne. Îsmet Çawîşî karê sentişî kerdêne. Xwura karê Îsmet Çawişî tenya pank arêdayişê pemeyî û sentişe pemeyî bi. Wexto ke karkeran tewreyê pemeyî ardêne verê ci, ey tewreyî sentêne û veng kerdêne zereyê çuwalanê girdan. Dima zî, kamî çend kîloyî peme arêkerdo qeleme peyê goşê xwu ra girewtêne defter de nuştêne. Seba ke nuştişê ci zaf weş nêbi, zaf reyî gureyê nuştişî dayne Xuserî. Xuserî zî eke gureyê nuştişî biqedîyayne, a roje înan sere de çi vîyarto, defter de bi kilmekî rojane nuştêne.

Rojêk Xuserî û hevalanê xwu tewrayê xwu ardî dayî Îsmet Çawişî. Îsmet Çawîş kerd nêkerd nêeşka tewreyan hewano, çuwalanê girdan de veng bikero. Va “Herow, şima qey sey gunê bawkalane xwu enê tewreyî hende pirr kerdê?” Xuser û hevalê ci bine zimbêlan ra huyayî, vengê xwu nêkerd, tepîya ageyrayî. Xafil de yew veng vecîya: “Ayy linga mi! Mi di çaketê pîyanê şima ra kerdo, herrewo, miyanê tewreyanê şima ra kerrayê vecîyayî.”

Karkerî şan de ameyî keye. A roje di aşmê înan temam bibi. ‘Ema Zozane a roje werdê heme karkeran rew amade kerdbi. Dima ewnîya ke Bêkes zî rakewto, ver bi peyê çadiran şiye. Uca de miyanê pemeyî de kufkarikî dîyî. Dewe de zî tim şiyêne koyan de binê kerrayan û miyanê geman ra kufkarikî arêkerdêne. Kufkarikê xwu ardî şutî û ruwen de sûr kerdî. Yew nalmekî zî da Arifî. Heme karkeran werdê xwu werdbi, ameybî peyê çadiran de meydan de kom bibî. Yew çadire ra vengê teybî berz biyêne. Teyb ra bi fekê Şakiroyî enê rêzê yew kilame berz biyêne:

Delal welatê xerîb bû, dûr ji te ezî lal bûm

Ezî nexweşê bêhal, nexweşê nava cî bûm

Bêqewm û bêlêzim bûm, bêkes û bêxwedî bûm

Serê min li ser balgî û balîfê, çavê min li xewê bû

Guhê min li guhdarîyê bû, min serê xwe çawa ji xewa şêrîn bilind kir

Min dît cotek pîrê melulê kezab li ser serê min sekinî bûn

Berxê, yekê kefenê min dibirî, yekê meqesê hildabû difesiland

Mirin emrê Xwedê ye, ez dimirim…

* * *

Nîmeyê şewe vîyartbi. ‘Ema Zozane hewn ra wurişte ke zerrîya ci qelibîyena. Şiye qelebna ameye ke mêrdeyê ci Xal Silhedîn zî wurişto. Eynî sey ‘eme Zozane zerrîya ey zî qelebiyayne. Qelibnayiş ra dima dewqa înan şiyêne, adirê înan zî wuriştbi. Tayê wext şi, Arif zî wurişt ke halê ey zi çinê yo. Înan fam kerd ke înan kufkarikî werdê, jehrî kewtî. Îsmet Çawîşî veng da ambulanse, ê berdî nêweşxane.

Eno mabeyn de, dewe de cînîya Arifî birênî girewtbî. Kokimanê dewe ra Zilxaya eba midaxele kerdbi. Tayê şi oda ra vengê yew gedeyî ame. Yew gedeya keynayine. Arifî cînîya xwu ra vatbi, eke keyna bo ez qayîl a nameyê aye “Xezale” bo. Cînîya ci zî qebûl kerdbi.

Berê nêweşxaneyî abi, yew doktor vecîya ame. Îsmet Çawîş ver bi doktorî şi. Doktorî bi xemgînî sereyê xwu leqna û va “Çi ma dest ra ame ma kerd, labelê seba ke jehrê toksînê kufkarikan înan de zaf tesîr kerdo, çi heyf ke ma nêeşkayî înan bixelisnê.” Ena cumle ra dima, çokê Îsmet Çawişî şikîyayî, uca da gina erd ro.

Roja bîne heme rojnamayan û kanalanê televîzyonî yew xeber neşir kerd ke “Adena de hîrê karkerê mewsîmaneyî jehrê kufkarikan ra merdê.”

A roje rojaneyê Xuserî bi ena cumle qidiya “… Çi heyf ke Xezale sêwir, Bêkes zî reyna bêkes mend.”