Mucahît Göker: "Mudaxele Hunerî Keno Teng"

-To çi wext û senî dest ci muzîk kerd û ti çi wext ra deyîran vanî?

-Mi qickekê xwu ra nat muzîk ra, deyîran ra hes kerdêni. Mi îmkanan gore radyo, plak, bacê zî kasetan ra goşdarî kerdêni. Mi xwu rê vatêni. Yeno mi vîr, ma pawê saetê Radyoyê Erîwanî vindertêni. Lîse de, (1975-1976) mi dest pêkerd, ez musaya cintişê tembûrî. Mi zêde ra goşdarîya deyîranê kurmanckî, hunermendanê sey Şivan Perwer, Aram Dîkran û Tehsîn Tahayî kerdêni. Ay wextan ra nat deyîrî zazakî zî semêdê mi cayêko muhîm gênî.

-Ti kilamanî xo senî vîcnênî, ti bi xo tekst nusênî û ci rê muzîk virazênî yan zî kes to rê tekstan nuseno? Ti şîîran gênî û ci rê muzîk virazênî?

-Vîcnayîş û viraştişê kilaman belû nêbeno. Deyîran de, zêde ra vate û muzîk, ez bi xo nusena. Albumî “Dara Hênî” de mi di şîîrê embazanê bînan ra deyîrî viraştbî. Mesela, “Ti Çi Pawenî” şîîrê W. K. Merdimînî bî. “Evdalo” yê Elîyê Qasimûn bî. Yew şîîra ke wêş mi şîyor, aya hel melodî zî xwu dima yena û ez bi tembûr ser o xebityena. Ge-ge verî muzîk yeno, badê ay ser o qise nusena.

-Ti muzîk xo senî name kenî? Ti kam tarz muzîk virazenî?

-Name panayîş mi rê zaf raşt nîno. Tarzî mi de hem melodî de hem zî enstrumanan de, tarzî verênan (gelêrî) û modern pîya esto. Ez wazena deyîran de tarzê vêrîn, ewroyîn û sibayî pêra bibestî.

-Ti kilamanî folklorîkan şeklê otantîk de vanî yan zî ti melodî û tarzî înan bedilnenî?

-Kilaman di qise û muzîk gereka yowbînan tepişo. Wexto ke zaf mudaxele bibo, tamê kilami beno vîn. Ganî mîyan de yow armonî bibo.

-Tesîrî kam dengbêjî yan zî hozanî to ser o esto?

-Hetanî ez bieşkî wazena her tewir muzîk goşdarî bikerî. Zêde ra sînor nênona ro. La qicîyê xwu ra nat muzîk goşdarî kena, o rid ra zaf hunermendê ke tirkî, kirdkî û kurmanckî kilaman vanî, tesîrî înan mi ser o zaf bîyo. Muzik de qicê ra pê, heskerdişî însan, vînayê însan zî beno cîya, beno hîra.

-Ti klamanî kam mintiqa vanî?

-Ez mintiqa nêvîcnena, labelê albumî mi “Dara Hênî”  de, kilamî dormalê Çewlîgî û Dara Hênî ra yê.

-To heta nika çend albumî vetî? Eleqe senîn o? Klîbî to estî?

-No albumê min o yewin o. Şima zanî nameyî albumê mi “Dara Hênî” yo.  Eleqe hol aseno. Xebatê ma nika semêdî şinasnayîşê albumî dewam kena.  Bi rayîrî radyo, televîzyon, rojname, kovar û konseran ma albumê xwu danî sinasnayîş. Yow zî ma gêrenê ke bi rayîrê înternetî albumê xwu bidi şinasnayîş. Ma album ra yow kilame rê (Her Çî Bîyo Vila) klîb ant.

-Nika çi xebatê to esta? Ewro ra têpîya ti wazenî se bikerî?

-Nika xebatê şinasnayîşê albumî ha ma ver de. Wisar ra pey nîyetê mi esto ke ez Dara Hênî û o dormale de weçînayîşê kilamanî verênan ser o bixebitî. Tena wina yew xebat kerdiş zaf zehmet o. Wina yew xebat rê ekîb, grûb, pisporê nê karî lazim ê. No semed ra zî îmkanî, hewcetîya îmkananê madî esta. Ez ha gêrena semedî na xebat a îmkanan peyda bikerî.

-Nê serranî peyênan de Dêrsim ra zaf  hozanî vêcîyayî û kilamanî şarî vanî, yew qismî înan zî kilamanî Dêrsimî sey pop, rock, caz ûêb. vanî. Ti bi pêroyî eşkenî no derheq de se vacî?

-Dêrsim tarîxî xwu de hetê muzîkî ra zaf dowletî yo. Ma eşkenî vaji ke her keye de temburêk esto. Însan wexto ke dadîyê xwu ra beno, mîyanî muzîkî de, “cem” de beno pîl. Hem goşê înan, hem zerre û hem zî mezgê înan bi o kultur alawîyeno. Hunermendê Dêrsimî babî-kalikanê xwu ra nat çi ke eşnawito, naye vecenê meydan. Hunermendî bi yow metodo akademîk ser o xebityêni. Mîyanê na zengînîye de cîya-cîya tarzî çend zaf bî, averşîyayîşê hunerî rê faydeyê xwu esto. Şar xwu zerre de cayî înan cîya-cîya virazeno.

-Ti kam hacetanî muzîk cinenî?

-Tembur (bağlama), cura, klasîk tembur verêna ez tam cinena. Sobîna zî ûd, cumbuş, flut û mey wina nêmcet cinena.

-Ti albumanî xo senî vecênî û senî kenî vila? No pîyase senîn o, îmkanî senîn î?

-Xebatê albumî de ma verê cû cinayîş, wendiş, qeydkerdiş qedêna. Şirketê muzîkî semedê girewtişê misadeyê resmî, vetişê albumî, qapaxê albumî, afîş û klîbî kar kerd. Nika zî yow fîrma vilakerdişî albumî ser o xebitiyena.

- Xebatê neteweyî û komelî de, verdşîyayîş û azadbîyayîşê komelî de bi peroyî rolî hunerî û hunermendan, xaseten zî rolî muzîkî çi yo?

-Yew per ra ridî polîtîkaya dewlete ra, pero bîn ra, ridî kêmîye ma ra, kurdî hem warî ziwan hem warî kulturî de xêlêk peynî de mendî. Semedê nê pêrodayîş a însanî bilîyê ganê xwu benê. Aqibetê kurdan de muzîk-huner yow cayo zaf muhîm gêno. Muzîkî kurdî dinya de cayê xwu girewto. Eleqe û îmkanî çiqas zaf bê, muzîk hende aver şino û ziwanê ma zî pîya aver şino. Senî ke mi va, bi verdşîyayîşê ziwan-muzîkî şar paşt dano yowbînan. Huner şarî mîyan de hîsanî mîlî aver beno, cematî aver beno, semedê sosyalbîyena cematî yow rolo zaf hol kay keno. Wexto ke ma biewnî tarîxê neteweyan ra, ma vînenê ke heme neteweyan de huner, xaseten zî muzîk semedê awanbîyayîşî netewe, semedê verdşîyayîş û sosyalbîyayîşê cematî yew rolo zaf gird kay kerdo. Ma kurdan de zî geşbîyayîşê hîsanê mîlî de rolê muzîkî zaf muhîm o. Bakurî Kurdîstanî de, xaseten serranî 1970an ra nat rolî hunermendanê muzîkî zaf gird o. Ma zaf muzîkî ser o vindertî. La gereka ma hunerê edebiyat, resim, heykel, sînema, şîîr û muzîkî pîyer-pîya bigeri verê çiman.

-Derheqî minasebetî hunermendan û poltîka de ti eşkenî se vacî?

Her hunermend, derheqî dinya de waharî yow awirî, yow zanayîşî yo. La çend xwuser bo, çend azad û serbest bo, viraşteyê ey, eserê ey hende benî orjînal, benî zêde. Huner zêde midaxele niwazeno, mudaxele ra kêfweş nêbeno. Midaxele hunerî keno teng. Midaxele xuliqnayîşê hunermendî rê beno manî.

______________

No roportaj “Newepel, Rojnameyê kulturî, Hûmare 60, Dîyarbekir, Sibate 2014, r. 5” de weşanîyayo.