Muzîsyene Roşna Reyde Roportaj

Nê roportajî de ma persê xo înternetî ser o muzîsyena kirmancan Roşna rê şawitî. Seba ke Roşna nuştişê kirmanckî de hende sebest nîya, cewabê xo tayê bi kirmanckî tayê bi tirkî dayî. Qismê ke tirkî bî, ma bi xo tadayî kirmanckî ser.

*

Merheba Roşna. Ma sere ra dest pêbikîm. Roşna kam a?

Roşna: Merheba. Ez Varto de ama dinya. Mi lîse Îzmîr de wende, 2004 ra nat ez Almanya de manena.

To senî dest bi muzîkî kerd? Ti binê tesîrê kamî de menda?

Rosna: Ez qijkek bîya, may û pîyê mi alîkarî dê mi, piştî dê mi, ebi nê destekî mi xo da xebata muzîkî. Mi nuşnayena helbestan ra dest pêkerd. Pey ra mi dersa gîtarî gurete. Wexto ke gîtar musaya û tay aver berd, aye ra tepîya, mi helbestê xo gîtarî ver de kerdî beste. Ez zaf ser o xebetîyaya. No dem de muzîkê kurdan ra hîna zaf mi goş da Nîlufer Akbal ser. Ê tirkî de kî Sezen Aksu.

To perwerdeyê muzîkî dîyo? Ti kamî reyde xebitîna?

Roşna: Mi NÇM de dersa nota, solfej û şanî gurete. Xebatê koroyî de mi ca guret. NÇM de mi Koma Asmîn de ca guret. Ez qijkek biya, mi zaf kilamê ma vatene, naye ra tepîya mi va ez raya muzîkî de sona. Albumê xo yê tewr verênî “Vîra Kerdî” de kî ez produktor Ayhan Evcî de xebetîyaya.

Tarzê muzîkê to çi yo? Yanî ti çi tewir muzîk vana?

Roşna: Wexto ke ez deyîran nuşnena, ez nê tarz yan ê tarzî ser o nêfikirîyena. Pey ra, eke mi vate qedêna, o taw kilame ebi xo hîsanê xo kifş kena. Eke ma vajîm albumê min o verên “Vîra Kerdî” hîna zaf kamcîn tarz de yo, ez şikîna vajî ke hîna zêde nêzdîyê tarzê pop-cazê akuîstîkî de yo.

Têkilîya to û muzîsyenanê kurdan, bitaybetî yê kirmancan esta?

Roşna: Ez muzîkê kurdan ra zaf venganê hêcayan û estrumantelîstan nas kena û nizdî ra kî teqîb kena. Albumê Ciwan Hacoyî “VEGER” de, wastena ey ser o, mi xêlî kilaman de “backing vocalist”îye kerde. Heto bîn ra, Jan Aslan ke ez şîrove û vengê ey begem kena, seba ke ez albumê “Vîra Kerdî” de vajî, di besteyê xo dayî mi.

Bineyke behsê albumê xo bike. To senî amade kerd? Albumê to eleqeyêko senî dî?

Roşna: “Vîra Kerdî” seba mi bî yew albumê hîsî yê zereyî yo. Mi waşt ke ez tede hîsanê xo û fikrê xo yê ewnîyayîşê heyatî qisey bikî. Tabî, ez nêzanena çiqas ez ser kewta. O êdî teqdîrê goşdaran rê mendo. Mi kilamê xo ebi Ayhan Evcî dayî goşdarî kerdene. Fikrê vetena albumî ey ra vecîya. Heşt kilamî mi nuştî, di kilamî kî Jan Arslanî nuştî. Ayhan Evcî reyde ma kewtîme studyo û wextêde kilm de ma album temam kerd. Album de sewbîna gelek muzîsyenê ercayeyî kî xebetîyayî. Leandro Saint-Michel ke muzîkê cazî yê cîhanî de nameyode rêzdar o,saksafon cenit. Ancî Mehmed Erdemî buzukî û ûd cenit. Gîtaran de Chris Harms, Gilberto Tores û Bernd Hilgert estbî. Klarnete de Göksun Çavdar, dawule de Sebastian Basti, nînan ra tena çend kes ê...

Albumo verên de ez vana tayê kemaneyî benê, seba mi normal o kî. Hema “Vîra Kerdî” seba mi albumode zaf taybet o. Album mi bi xo nîşan dano. Albumode rindek ke mi ci ra hes kerd, vejîya meydan.

Ti yena welat û şina. Yan ti hertim Almanya de manena?

Roşna: Ez nika nêsona welat, Almanya de manena.

Ti muzîkê kirmancan yê şarî teqîb kena?

Roşna: Ez nêzdîye ra muzîkê kirmancan teqîb kena. Ez lebitîyena ke teqîb bikî. Nî demanê peyênan de vengê zaf rindî vejîyayî. Neslê neweyî ra zaf veng û şîroveyê ke ez begem kena, estê.

Hedefê to çi yo? Ti wazena çi xebatan bikî?

Roşna: Goreyê xo ra ez nuşnayena kilaman û besteyan devam kena. Yew hedefo ki ez bivajî ez yena îta yan uca çin o. Hîna zêde ez goş dana goşdaran ser ke hela vanê çi, krîtîkê goşdaran nîşan bido karê ke ez kena kotî de nîşeno ro.

Ti kitab, kovar yan zî rojnameyanê kirmanckî teqîb kena. Ti şikîna kirmanckî rehet biwanî, binusî?

Roşna: Ya, ez teqîb kena, ez şîkîna biwanî, binusî. La kemaneyê mi estê. Nînan kî, ez wazena bi wendena kurdkî baş bikerî. Hîna zêde ez kitabanê edebî yê kirmanckî wanena.

Kovara Şewçila de çend cinîyê kirmancan eseranê edebî yê rindekan nusenê. Mesela, Bedrîye Topaç, Şeyda Asmîn, Nadîre Guntaş, Zerîn Azrawa, Rindê Becerîklî. Ti zî wazena kîşta muzîkî de, edebîyat de zî eseran bidî, binusî?

Roşna: Ya, ez zaf wazena. Tabî kî muzîk de, ez wazena eseranê edebîyan biwanî û binusî. Zon ma rê zaf muhîm o, ez wazena zonê xo de her çî binusî.

Ti wazena çi mesajî bidê wendoxanê ma yan zî goşdaranê xo?

Roşna: Muzîkê kurdan de problemê cidî estê. Nî gereka bêrê hel kerdene. Goşdarê muzîkî yê kurdî kî gereka wayîrê muzîkê ke kurdkî de virazîyeno bivejîyê. Yew milet bi zonê xo, bi kulturê xo şikîno pay ra bimano. Muzîk kî sey şaxanê bînan yê kulturî, aver berdena ziwanî de cayode zaf muhîm gêno. Senî ke muzîko otantîko gelêrî muhîm o, muzîko ke tarzê caz, pop, rock ûsn. de virazîyeno kî hende muhîm o. Eke muzîk gerdûnî bo, hetanî ke pêkeweno, gereka ma melodîyanê bînan ke cografyayanê cîya-cîyayan yê dinya de estê ra kî îstîfade bikîm. Labelê her çî ra ver, miletê kurdî gereka wayîrîya muzîkê ke bi zonê xo virazîyeno bikero.*

__________________

* No roportaj, "Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hîmare 34, Dîyarbekir 01-15 tebaxe 2012, r. 4" de weşanîyayo