“Vîndbîyayena Zonî Merdena Mordemî ya.”

-Birêz Firat Guneş, ti şikîna bi kilmîye seba wendoxanê rojnameyê Newepelî xo bidî şinasnayîş?

-Gelê hevala ez 1964 de Gimgim de, dewa Kuzike (Gölyayla) de amo dinya. Mekteba verêne dewe de wende. Aye ra tepîya serrê Edena de wend. Tepîya cêro ya amo Gimgim. Lîse ra dima di serrî berdewamê zanîngeh kerd û zanîngeh ca verda, dest kerd karkerîye. 1987 ra tepîya sûka Gebze ya Îzmîtî de îqamet keno. 1995 ra nat hem sendîqatîye (Sendîqaya Çelîk-Îşî de sertemsîlkarê Gebze) hem jî karê hunerî têwerte de beno. Wazeno ke hetê hunerî de hem binîvîsnî hem jî vajî.

-Têkilîya to û muzîkî senî dest pêkerde?

-Kalikê mi, ci ra vatêne Elîyê Sefî. Zaf şaîrêde namdar bî, goşê ma hetê strananê ey de timî pirr bî. Weko bîn jî, ma verê mal û dawarî de heylo kerdêne û cêrêne. Kamjî dewe de govende bibîyêne ma şîyêne ujka stranî/kilamî vatêne. Ebe profesonelîye serra 1995 ra tepîya dest kerd ci. Aye ra nat strana vano. Hetanî nika çar kesa stranê mi vatê. Hîrê hevalê bîn jî rêze der ê û nêzdî de albumê dîna vejînê.

 -Waxto ke to teze dest bi nê karî kerd, o taw der û dormeyê şima de kamcîn hunermendî bîyî, şima goşdarîya kamcîn hunermendan kerdêne û kamcî hunerdmendî na raye de to ser o tesîr kerdo?

-Ez be xo zêde tesîrê koma Berxwedan, Aram Tîgran, komanê NÇM, Şivan Perwer, Şakiro, Zaharo û gelê hunermendê bîna de mendo.

-To nameyê albumî “Strana Hêvî” no pira. Qey?

-Wendoxê delalî kî zanenê ke bê hêvîye mordem nêm mordem o, bê hêvîye çîyê nêno meydan. Hêvîye ke qedîye gere însan cuya xo nêramo. Sebeta nê zonê ma miletê ma gelê bedelî dê. Tarîxê ma kurdan ebe şanika, strana û dengbêja ama heta na roje. Stranî dîrok ê, stranî hêvî yê, stranî bedenê mordemî yê..

-Albumê to “Strana Hêvî” eleqeyêko senî dî? Yanî waxto ke albumê to vejîya ti miletê ma ra reaksîyonê senênî guretî?

-Albuma mi reaksîyonêde zaf rindek dî. Di stranê mi 1997 de vejîyê û hona “Gule” û “Lê Lê Dayê” zonan ser a cêrenê. Mesele stran vatene nîya, mesele çîyêde teze û orîjîn viraşten a. Miletê ma nê strana de êşê xo, elemê xo, naskerdena xo, xwezaya xo dîye. Seba aye kî ez bextîyar o.

-Tarzê muzîkê to çi yo?

-Tarzê muzîkê mi gelêrî yo.

-Ti kamcîn estrumantanê muzîkî cinena?

-Saz û tenê mey zaneno.

-Hunermendê ke kirmanckî muzîk virazenê, înan se vînena û reyna mabenê înan ra pê kamcînî qayîl bena?

-Yanî hedê mi nîyo ez îtka helana bidî xo. Na raye rayade delal a, gere seba zonê bab û kalan nimûnanê tezîya û hemdeman virazîme… Hetê qayîlbîyayîşî de gelê hevalê delalî estê û gelê jî betalî estê. Namevatene ma mevajîme ebe desturê şima. Însanî çi fikirînê, aw a.

-Derheqê rewşa kirmanckî de ti senî fikirîna? Û reyna teberê muzîkî de derheqê ziwanî de ti tawa kar û xebatê de ca cêna?

-Ebe cigerayîşê Unescoyî wertê 50 serran de ebe sedan (seyan) zonî benê vîndî. Wertê nê zonan de namê kirmanckî jî êno vatene. Zon tarîxê însanî yo, zon hebûna însanî yo, zon bîr û bawerîya mordemî yo. Gere ma çêyanê xo de zav û zeçê xo de zonê xo qesey bikeme, îna hînê zonê bab û kalî keme. Yanî gere ma zonê xo ra wayîr bivejîme. Vîndbîyayena zonî merdena mordemî ya.

-Bê karê muzîkî ti çinayî de eleqedar bena?

-Ez 1995 ra nat sendîqatîye û huner têwerte de keno. Hetê sîyasî de kî qasê xo şuxul keno.

-Naye ra tepîya ti wazenî hetê muzîkî ra çi kar bikerî? Yanî na babete de çi projeyê to estê?

-Hetê helbest û muzîkviraştene ra, heta şikîno wazeno xo raver berî. Album viraştene na welat de zaf bîya karêde giran. Qasê di serran xebetîna û hetê aborî de gelê mesref kena. Album wexto ke êno meydan qorsan û înternet nê karê hunermenda kena bê pol. Onca kî no kar karêde grîng û muhîm o. Ez wazen strananê bêmerde bîyarî werte. Vîst serrî tepîya kî hona stranê mi bêrê vatene. Strananê hemdemî û girêdayê koka xo yê, wazen virazî.

-Êyê ke muzîkê kirmanckî de eleqedar benê înan rê jû mesajê to esto?

-Vernîye zonê dayîke gere rindek qesey bikerê. Tayê stranbêjî estê zazakî vanê yan tirkî vanê qet kifş nêbeno. Hetê edebîyat û tarîxî de gere hunermendî zê nimûne xo amede bikerê. Hunermend hetê ekolojî de, hetê fikr û raman de û her hetê ra xo guharnê.

-Seba nê roportajî ez zaf sipas kena û xebatanê to de serkewtene wazena. Bimane weşîye de.

-Ez jî zaf sipas kena. Bimane weşîye de.

_____________

No roportaj “Newepel, Rojnameyê kulturî, Hûmare 60, Dîyarbekir, Sibate 2014, r. 4” de weşanîyayo.