"Zon Teyna Muzîk Nîyo, Zon Her Çîyê Ma Wo"

Ez wazena ke ma sere ra dest pêbikîm. Robar kam o, kotî amayo dinya?

-Ez Gimgim de, dewa Xaşxaşe de ama dinya. Feqet ez dewe de nêbîya pîl. Ez Mersîn de bîya pîl. Teberê Mersîni de Almanya û Îzmît de zî çend serrî menda. Hama tim anmanî ez şîyêne dewe. Yanî bê dewe nêvinetêne. Ewro jî çiqa wext bivînî reyna şona êna. Nika Îstanbul de nîşeno ro.

Tekilîya to û muzikî senî dest pêrkerde?

-Rastîye ke vajî, xeylê wext qet fikrê mi de çîyode nîyanên çinî bî. Miletî vatêne vengê to weş o, ti qey çîyê nêkena. Oxra ke ez qet ser ra nêvinetêne. Endî se bî mi rojê qayt kerd ke ez zereyê muzikî der o.

Waxto ke to teze dest bi nê karî kerd, o taw der û dormeyê şima de kamcîn hunermendî bî, şima goşdarîya kamcîn hunermendan kerdêne?

-Yanî dengbejê ma xora estê la o taw kirmanckî ra zêde ma goşdarîya kurmanckî kerdêne. Yanî kurmanckî tayêna zaf derûdormeyê ma de amêne vatene. Mesela Şakiro. Reyna Şivan Perwer. Şivan Perwer, aqil û fikrê ma de o bî. Welatê her kesî goş nenê vengê ey ser. Mi zaf goşdarîya Şivan Perwerî kerdêne. Reyna o taw Baba Devrêş estbî. Mi goştarîya ey jî zaf kerde. O meraq kerdo, çi nivisno, se vato? Goreyê halê xo, derdan û welatî ser o zaf kilamê weşî viraştê. Seba ma û saba Vartoyî hunermendêde zaf muhîm o. Seke mi vat zaferî miletî goş nenê kilamê kurmanckî ser.

Verê albumî, waxto ke to kilamî vatêne to miletî ra senî refleks guretêne?

-Tabî şîyêne weşê miletî, seke mi va, vatêne vengê to rindek o, ti rindek vana. O taw ortê hevala de, reyna zaf nêbo jî veyva de mi vatêne.

Ti qerarê vetişê albumê xo “Stranên Zazakî” key û se guret?

-A serre, serra 1996î bîye. Ma newayê û şeşî de verd kerd ci, aye ra dime serra bîne ancax vejîya. Tabî album vetene tewr aqilê mi de çîn bî, Mersîn de “Güney Plakçılık” bî . Na fîrma rojê venga mi da va “Vengê to rindek o, eke ti wazena ma wazenîme to rê jû album virazîme.” Ma qerar da ci û pîya amayîme Îstanbul. Ez xeylê waxt Îstanbul de kerda meyman. Tabî mi waştêne ke rejîsorê mi Metîn (Kemal) Kahraman bo. Ma jûbînî dî. Heta mi kilamî vatî, o waxt teyîbe de qeyd kerd û bant ci rê ruşna. Pê zaf qayîl bî. Aye ra dime wayîrê fîrma tey qesey kerd, o waxt zaf perê waştî seba rejîsorîye. Naye ra ma de nêxebetîya. Tepîya, Şahîn Kaya “Pen Muzîk” de ma qerarê xo da. Henî virazîya. Albumê mi de, Çetîn Akdenîz, Cebraîl Kalın, Osman Aktaş, Hesen Bitmez, Ehmed Karaduman, Reyhan Aksoy û Çîçek Ayyıldız ca guret.

Nameyê albumê xo ti weçînit? Kilamê ke ti kerdê album pêro besteyê to yê yan anonîm ê?

-Nameyê albumî mi gere “Stranên Kurmanckî û Zazakî” bibîyêne. Çunke album de kilamê kurmanckî jî estê. Feqet mi studyo de wendî û ez şîya esker. Mi ra dime fîrma nameyê albumî “Stranên Zazakî” na pa.

Waxto ke mi album viraşt, mi va hem besteyê mi tede bibê hem zî anonîmî tede bibê. Yanî kilamê ke Gimgim de, govenda de ênê vatene, ê bibê. Tabî kilamê ma zaf ê. Mi ortê dîna ra çinîtî we. Mesela, Gimgim ra, dewa Emera ra Welî Kızılkaya, emegê ey zî kilamê anonîm ê ke albumê mi de ca gureto tey zaf o. Ey jû qita vatêne mi nivisnêne. Ey vatêne mi maqamê kilame guretêne teyîb, seba ke xo vîr ra mekerî. Mesela, Mîrzeme, Kewrîne, Narîne, Yare…

Waxto ke albumê to vejîya ti miletê ma ra reaksîyonê senênî guretî?

-Yanî mi reaksîyonê rindî jî guretî, xirabin jî guretî. Mesela, seba ke album zonê ma bî no zaf şîyêne weşa miletê ma. No derheq de zaf çîyê weş û rindekî mi ra vatêne. Reyna mi zaf dawetê guretî. Xora mi cor zî vat, mi album wend û ez şîya esker. Waxto ke ez esker ra ama, ez tewr musaye nêbîyo. Ez ke Gimgim de cêrêne miletî ebe bêçike ez musnêne vatene “Robar no wo”, “Na wo şono” felan. Ez kî musayî nîyo, şermayîno. Hama naye mi de zaf tesîr kerd. Demek mi îşê xo rind viraşto, tam goreyê miletê xo viraşto ke ê mi ebe bêçike musnenê jûbînî, eleqedar benê. Yanî karê mi tal nêbîyo, miletê ma ci ra wayîr vejîyo. Reaksîyonê xirabî zî, mesela, jû kilama ke mi vata “Ewro zerê mi zaf veşeno” ez zaf cigêrayo ke yê kamî ya. Mesela jû vano “na yê dewa Muska ya”, jû vano “na yê dewa Xaşxaşa ya” jû vano nêzaneno yê kotî ya. Nika nêzanena yê kotî ya, yê kamî ya. Naye ra mi jî binê a kilame de anonîm nusna. Album vejîya û bî vila. Dime ra rojê jû abê ame va “ti kilama mi wenda, ti qeyî namê mi binê de nênusno.” Mi jî va “eke mi binê a beste de nameyê xo binusne, heya, ez diz o. Feqet seba ke mi wayîr nêzanito, nêdîyo binê kilame de anonîm nusna. Yanî mi reaksîyono nîyanên zî guret.

Tarzê muzikê to çik o?

-Tarzê muzikê mi otantîk o. Hama ge-gane caz, bluse jî waneno.

Ti kamcîn estrumantanê muzikî cinena?

-Ez zaferî tembur cinena. Teberê temburî de gîtar û tayê pîyano jî cinena.

Ti hunermendê ke kirmanckî/zazakî muzik virazenê, înan se vînena û reyna mabenê înan ra pê kamcîn qayîl bena?

-Her çî ra ver, viraştene xirab nîya. Viraştene çîyêde rind a. Tabî ke gere tayîna zaf bone, tayîna zaf vejîyê. Çunke însan ke nêviraşt zon beno vîndî, kilamî benê vîndî. Yanî çi virazêrê, o seba ma muhîm o, gere ma wayîr bivejîme. Hama gereke dahîna zaf bo, dahîna vila bo.

 Mesela, Mîkaîl Aslan goreyê şartanê xo çîyanê zaf weşan virazeno. Hem senfonîk hem jî hetê teknîkî ra zaf rind o. Mesela, cêreno, çîyê biheşno şono, şono museno, qeyt keno. A kilame ser o fikir cêno. Yanî durumê mi kî bibîyêne mi jî waştêne ke nîya bikerî.

 Bê karê muzîkî ti çînayî de bena eleqedar?

-Ney, bê karê muzîkî heyan ewro qet çîyêde eleqedar nêbîyo. Karê mi teyna no wo. Yanî ez emrê xo bi karî rameno.

Ti halê zazakî/kirmanckî se vînena? Mesela ewro her kes rind zaneno ke zazakî/kirmanckî sînorê vîndîbîyayene der o. Ti na babete de çi fikirîna?

-Xora her çî ortê der o. Yanî çîyê ke însan ser o nêvinet, çîyê ke ebe îş nêkerd beno vindî. Însan tim zere de ronîşî ro, rakuyone ravurzone nêzaneno raye ra şoro, qorê însanî nêşonê. Zon jî çîyêde nîyanên o. Nika ma qesey kenîme hama tim qesey nêkenîme. Yanî cayêde qeseykerdene jî bes nîya. Qey? Gereke ma akademîkî ser o vindîme. Çunke zazakî zonêde hîra wo, zonêde kan o. Ewro zono ke ser o akademîk nêno vinetêne, ê zonî de karê akademîkî nêvirazîno, o zon beno vîndî. Gereke endî nê zonî de radyoyî, sînemayî, tîyatroyî bivirazîyê; gereke romanî teba kitabê dersa bibê. Yanî zon teyna muzik nîyo, zon her çîyê ma wo. Aye ra no kar giran o, gere her kes cayê ra pêbico û wayîr bivejîyo.

Mesela, çîyode en rehet, ma gereke çê xo de zonê xo qesey bikerîme. Eke domanê ma estê ma gere îna de zonê xo qese bikerîme. Çunke domanê ma en şansizê ma yê. Seke ebe tirkî vanê “Tehlîkelî Kuşak” raşt o. Eke ti çîyê meresne ci, nêda ci, o taw sînorê vindbîyayene tam uja ro. Her çî uja visîno. Yanî zon ke şî endî her çî şono.

Êyê ke muzîkê kirmanckî de eleqedar benê înan rê yew mesajê to esto?

-Tabî no kar gere virnîye ebe rastîye û jû kî gereke goreyê miletê ma bivirazîyo. Yanî kok û kulturê xo ra dûrî nêbo, ê rengî, ê vengî kulî tede bê. Tamam, însan goreyê fikrê xo xebata xo virazeno hama toplum zaf muhîm o. Gereke çîyo ke to viraşto, o toplum, ê însanî xo tede bivînê. Eke xo tede bivîne ci rê wayîr vejînê. Zobîn nêbeno. Yanî xebatê raştî, rindî zonî û kulturê ma jî aver de benê.

Naye ra dime çi projê to estê?

-Ez wazena ke waxto nêzdî de yew single virazî. Eke şartê mi ke bibê yan zî sponsor ke bivînî album zî wazena vejerî.

Seba ke to wextê xo da mi û mi de no roportaj kerd ez zaf teşekur kena. Weşîye de bimane.

-Ez zaf sipas kena. Weşîye de bimane.*

____________

*No roportaj "Newepel, Rojnameyo kulturî, Hûmare 50, Diyarbekir, Nîsane 2013, r. 4" de weşanîyayo.